Một quyết định quan trọng

“Ngày 28.7.1995 là một trong những mốc quan trọng nhất trong lịch sử đối ngoại của nước Việt Nam nói chung kể từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và quan hệ giữa Việt Nam với ASEAN nói riêng” - Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhận định.

Theo Phó Thủ tướng, sự kiện lịch sử này cho thấy “những nỗ lực không ngừng nghỉ của Việt Nam và các nước ASEAN đã được đền đáp”. Với Việt Nam, ngày 28.7 của 25 năm trước đồng thời “là cột mốc quan trọng đánh dấu bước tiến rất quan trọng của Việt Nam trên con đường hội nhập khu vực và quốc tế. Chúng ta từng bước hội nhập với tâm thế ngày càng tự tin, ngày càng tích cực, chủ động, không ngừng phát huy vai trò là một đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng các nước Đông Nam Á nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung”.

Phó Thủ tướng chỉ ra, “đến nay, có thể khẳng định việc gia nhập ASEAN đã đem lại cho Việt Nam nhiều lợi ích quan trọng, thiết thực”. Đặc biệt, năm 2020, cùng với trọng trách Chủ tịch ASEAN, Việt Nam cũng đảm nhận cương vị Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021, “thể hiện vị thế đi lên của đất nước cả ở khu vực và trên trường quốc tế”.

Những nhân chứng từng đích thân tham gia quá trình chuẩn bị  những ngày đầu Việt Nam gia nhập và các chuyên gia khu vực hầu hết đều thống nhất rằng, việc gia nhập ASEAN năm 1995 là một quyết sách lịch sử, có tầm chiến lược của Việt Nam, là dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới tư duy đối ngoại, hội nhập quốc tế của đất nước.

Nguyên Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm cho rằng, việc gia nhập ASEAN là “một quyết sách đúng đắn và kịp thời”, thể hiện tính chủ động và “khả năng nắm bắt được sự phát triển của xu thế toàn cầu hóa gắn với khu vực hóa”. Gia nhập ASEAN chính là hội nhập khu vực và là bước tiến quan trọng tới hội nhập quốc tế sâu rộng ở các giai đoạn tiếp theo.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cũng khẳng định, đây là “cột mốc quan trọng trong chính sách đối ngoại của Việt Nam, một bước ngoặt trong lịch sử quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong khu vực”. Ông cũng cho rằng, quyết định này thể hiện sự quyết đoán khi “chọn khâu đột phá chiến lược là các nước trong khu vực”, là kết quả khi các nhu cầu đối nội và môi trường đối ngoại gặp nhau.

25 năm đóng góp không ngừng

Khẳng định, Việt Nam gia nhập ASEAN là một quyết định quan trọng, TS. Termsak Chalermpalanupap - người có hơn 20 năm kinh nghiệm công tác tại Ban Thư ký ASEAN - nói rằng: “Quyết định của Việt Nam gia nhập ASEAN đầu thập niên 1990 có ý nghĩa quan trọng trong việc mang lại hòa bình, thịnh vượng thực sự cho Đông Nam Á như chúng ta đang được chứng kiến ngày nay”.

Học giả từng tham gia hỗ trợ Ban thư ký ASEAN chuẩn bị cho Việt Nam gia nhập ASEAN nhấn mạnh: “Lãnh đạo Việt Nam đã đưa ra quyết định đúng đắn để Việt Nam gia nhập ASEAN. Đất nước và nhân dân Việt Nam, ASEAN cùng các quốc gia thành viên đều được hưởng lợi từ tiến trình quan trọng này”.

TS.R.M Marty M.Natalegawa - cựu Ngoại trưởng Indonesia - nhận định, 25 năm Việt Nam tham gia ASEAN là một giai đoạn chứng kiến sự thay đổi to lớn tại Đông Nam Á. “Theo quan điểm của tôi, Đông Nam Á đã thay đổi từ chỗ “thiếu hụt lòng tin” đến “lòng tin chiến lược”, từ vai trò chỉ là “những quân cờ” trong cuộc cạnh tranh giữa các nước lớn tới “vai trò trung tâm” tại khu vực; và từ những nền kinh tế kém phát triển trở thành những nền kinh tế năng động nhất trên thế giới. Sự thay đổi đó đã không thể trở thành hiện thực nếu không có sự đóng góp tích cực của Việt Nam trong ASEAN” - tác giả cuốn sách “Liệu ASEAN có vai trò hay không: Quan điểm từ người trong cuộc” chỉ ra.

Theo cựu Ngoại trưởng Indonesia, việc Việt Nam gia nhập ASEAN năm 1995 “có ý nghĩa thiết yếu trong sự thay đổi năng động về địa - chính trị ở Đông Nam Á” và Việt Nam “đóng vai trò không thể thiếu trong các đóng góp của ASEAN. Đó là vai trò then chốt trong việc tạo dựng sự thống nhất trong ASEAN, yếu tố thiết yếu giúp ASEAN đạt được vai trò trung tâm trong khu vực rộng lớn hơn”. Đồng thời, 25 năm qua “chứng kiến những đóng góp vượt bậc của Việt Nam trong việc thúc đẩy xây dựng một ASEAN lấy người dân làm trung tâm”.

“25 năm Việt Nam tham gia ASEAN đã cho thấy những thành tựu chỉ có thể đạt được nhờ một ASEAN bản lĩnh và đoàn kết trên tinh thần hợp tác và một ASEAN luôn nỗ lực cải tiến để thích ứng với những thách thức và cơ hội không ngừng thay đổi” - cựu Ngoại trưởng R.M Marty M.Natalegawa chia sẻ.

Trong khi đó, Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi nhìn nhận, hành trình 5 thập kỷ của cộng đồng ASEAN đã mang lại tăng trưởng kinh tế, hòa bình bền vững, ổn định lâu dài trong khu vực. Trong đó, "là một ví dụ cho sự thành công trong hành trình đó của ASEAN, Việt Nam hiện là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất khu vực và là một trong những trung tâm sản xuất lớn của khu vực kể từ khi gia nhập ASEAN năm 1995”.

Sau 25 năm gia nhập ASEAN, từ một nước đến sau trong sân chơi khu vực, Việt Nam đang trở thành một trong những quốc gia có vai trò, đóng góp quan trọng vào sự phát triển và thành công của ASEAN, đồng thời “có tiếng nói được lắng nghe ở khu vực và được các nước lớn công nhận” như lời Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng. Ông lưu ý, “những quyết sách lớn của ASEAN, những bước đi đột phá của hiệp hội, các phát triển của cộng đồng đều có dấu ấn của Việt Nam”.

“Như lịch sử đã chứng minh, trong vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN, Việt Nam luôn nỗ lực là điểm tựa tin cậy cho ASEAN vượt qua khó khăn, tiếp tục vững mạnh về phía trước” - Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nói. Theo ông, điều này càng trở nên đặc biệt và được phát huy trong năm 2020 khi Việt Nam đảm nhận vai trò “kép”.

Trước những diễn biến bất ngờ của đại dịch COVID-19, Việt Nam đã chủ động và kịp thời điều chỉnh kế hoạch hoạt động ASEAN và tận dụng hình thức họp trực tuyến. "Việc tổ chức đối thoại giữa ASEAN và Liên Hợp Quốc trong năm Chủ tịch của Việt Nam là nỗ lực cho thấy Việt Nam không chỉ muốn ASEAN phát huy vai trò tại khu vực mà còn vươn lên đóng góp ở cấp độ toàn cầu” - ông Dũng cho biết.