Phía sau những tấm huy chương
Những ngày qua, có những phản ứng khi CNN Indonesia viết bài về thể thao Việt Nam tại ASIAD 19, với đại ý rằng, “là số 1 ở khu vực Đông Nam Á nhưng không có dấu ấn khi ra sân chơi châu lục”. Mặc dù Đoàn Thể thao Việt Nam hoàn thành chỉ tiêu Huy chương Vàng (3), nhưng trong nhiều khía cạnh, điều truyền thông Indonesia nói không sai và nên nhìn vào đó để thấy cần làm những gì.
Ít nhất là về mặt số lượng, thể thao Việt Nam thua các đoàn Thái Lan (12 Huy chương Vàng), Indonesia (7), Malaysia (6) và Philippines (4). 3 Huy chương Vàng của thể thao Việt Nam bằng với Singapore, thế nhưng, ngay trong 2/3 chiến thắng mà các vận động viên mang về cũng cần phải có sự suy ngẫm, đánh giá.
Một là, Huy chương Vàng cầu mây 4 nữ, đây là nội dung mà Thái Lan không tham gia. Cầu mây tại ASIAD 19 có 6 nội dung của nam và nữ - với ba hình thức là 3 người, 4 người, đồng đội 3 người nhưng mỗi đoàn chỉ được đăng ký tối đa 4 nội dung. Người Thái giành Huy chương Vàng cả 4 nội dung đăng ký, 2 chiến thắng còn lại dành cho Việt Nam và Myanmar.
Ngoài ra, cầu mây không phải là môn các nền thể thao lớn đầu tư, bởi 5 đoàn có thành tích tốt nhất đều thuộc Đông Nam Á. Chủ nhà Trung Quốc hay Nhật Bản chỉ có 1 Huy chương Đồng, Hàn Quốc khá hơn với 1 Bạc, 2 Đồng.
Hai là, Huy chương Vàng karate, với nội dung kata đồng đội nữ. Mặc dù đây là sân chơi ASIAD nhưng thực tế là chỉ có 4 quốc gia Đông Nam Á đăng ký thi đấu nội dung này. Và như CNN Indonesia khẳng định, “thể thao Việt Nam là số 1 Đông Nam Á”.
Hay phần nhiều trong những Huy chương Đồng giành được đến từ các môn võ mà Ban tổ chức không sắp xếp trận tranh hạng ba (nghĩa là thua bán kết nghiễm nhiên có Huy chương Đồng).
Vấn đề đặt ra không mang tính đánh giá thấp nỗ lực tập luyện và thi đấu của các vận động viên mà cần hướng đến khía cạnh đầu tư cho thể thao Việt Nam.
Ông Đặng Hà Việt - Cục trưởng Cục Thể dục Thể thao - cũng nói, về tổng thể, thể thao Việt Nam là thế lực ở Đông Nam Á với thành tích tốt tại SEA Games 31, 32, nhưng thành tích ở ASIAD 19 có những hạn chế so với khu vực. Vấn đề này được dự đoán trước nên chỉ đặt mục tiêu từ 2-5 Huy chương Vàng.
Vấn đề nhân sự
Trưởng đoàn Thể thao Việt Nam tại ASIAD 19 cũng rút ra một vài vấn đề, nhưng yếu tố cốt lõi nhất vẫn là nhân sự.
Lực lượng kế cận là vấn đề lớn, chưa nói đến khía cạnh cá nhân thực sự nổi trội. Bởi niềm hy vọng huy chương vẫn đặt vào như Nguyễn Thị Oanh, Nguyễn Thị Huyền, Bùi Thị Thu Thảo những tên tuổi có kinh nghiệm thi đấu nhưng khi 2 trong 3 người đã ngoài 30, người còn lại cũng ngấp nghé ngưỡng tuổi đó, đó là sự thụt lùi của thể thao Việt Nam so với tốc độ trẻ hóa ngày càng nhanh, mạnh của thể thao châu lục.
Đó là lý do cả khi đội 4x400m nữ Việt Nam đạt thành tích tốt nhất của mình trong năm 2023 nhưng vẫn không là gì ở sân chơi châu lục. Hay hy vọng đặt cả vào những vận động viên mới bình phục hoặc bị ảnh hưởng bởi chấn thương thì rõ ràng, khoảng trống tài năng đang là quá lớn. Tất nhiên, vẫn còn những vấn đề khách quan, nhưng yếu tố chủ quan, bản lĩnh thi đấu của vận động viên vẫn là chủ đề được nói đến nhiều năm qua.
Khâu tuyển chọn vận động viên, trên thực tế, không đơn giản - như ông Đặng Hà Việt nói, nhưng giờ đây, việc cần đánh giá nhiều hơn nữa là hướng đào tạo vận động viên. Ngoài sức mạnh, tốc độ, thể thao còn là tư duy, sự nhanh nhạy để đưa ra phán đoán nhằm đối phó, đưa ra quyết định để dứt điểm.
Có thể thấy, nhiều vận động viên, nhiều đội tuyển các môn thi đấu bằng tinh thần nên kết quả rất phụ thuộc vào trạng thái tâm lý của họ, không phải bằng kỹ năng, kỹ xảo, sự tinh quái trong việc tạo ra những tình huống đột biến, bất ngờ.
Sẽ không phải ngày một, ngày hai để thay đổi, nhưng nhìn từ sân chơi lớn, thể thao Việt Nam phải thấy được bài học. Và quan trọng hơn là hành động từ bài học rút ra.