Các tuyển thủ Thụy Sĩ Valon Behrami, Granit Xhaka và Xherdan Shaqiri là những người gốc Kosovo và vì những câu chuyện của lịch sử gắn liền với những xung đột giữa người Serbia và Kosovo trong quá khứ, ảnh hưởng lớn đối với không chỉ gia đình và sắc tộc mà có thể tình cảm, tâm lý của họ sẽ có chút xáo trộn.
Cha của Xhaka là một trong những người hoạt động tích cực nhất trong phong trào đòi tỉnh Kosovo độc lập khỏi Liên bang Nam Tư trong những năm 1980. Ông bị bắt và bị kết án tù 6 năm nhưng đã được thả ra sau khi thụ án được một nửa thời gian. Năm 1990, ông cùng gia đình chuyển đến sống ở Basel, Thụy Sĩ và ở đó, 2 cậu con trai ra đời. Lớn lên, họ đều trở thành cầu thủ. Taulant thì hiện đang chơi cho Basel, còn Xhaka là 1 ngôi sao của Arsenal.
Trước trận đấu với Serbia & Montenegro, trả lời phỏng vấn 1 nhật báo Italia, Xhaka nói rằng, cái tên Serbia gợi lại cho anh quá nhiều điều gắn với cha anh của quá khứ. “Cha đã giấu không nói với tôi về nhiều điều trong thời gian ông bị giam cầm. Ông ấy không muốn tôi cảm thấy đau đớn”.
Với Behrami và Shaqiri, đối mặt với Serbia không phải là điều họ muốn. Cuộc chiến ở Kosovo vẫn còn để lại rất nhiều nỗi ám ảnh đối với gia đình, bản thân họ. Shaqiri sinh ra ở Kosovo và khi chiến tranh xảy ra 20 năm trước, gia đình anh đã chạy loạn sang Basel.
“Chúng tôi không kịp mang bất cứ thứ gì. Nhà cửa của chúng tôi bị tàn phá hết. Và nhờ đất nước Thụy Sĩ và bóng đá mà tôi tồn tại đến bây giờ. Nhưng tôi không bao giờ quên tổ quốc và tôi luôn khao khát trở lại đó”. 2 năm trước, Shaqiri thậm chí từng nói rằng, sẵn sàng từ bỏ đội tuyển Thụy Sĩ để trở về chơi cho đội tuyển Kosovo, được thành lập ngay sau khi tỉnh này đơn phương tách khỏi Serbia và tuyên bố độc lập năm 2008.
Năm 1989, khi những xung đột bùng nổ ở Kosovo giữa cộng đồng người Albania và chính quyền Liên bang Nam Tư, chủ yếu nằm trong quyền lực của người Serbia, gia đình Behrami di cư sang Lugano, Thụy Sĩ. Chính ở đấy, anh đã lớn lên, nhưng phải mất một thời gian rất dài mới nhập tịch Thụy Sĩ. Không phải vì không được trao cơ hội ấy, mà vì anh không muốn bỏ quốc tịch Albania. Sinh ra ở Mitrovica, thành phố được coi là biểu tượng của sự chia rẽ giữa các cộng đồng sắc tộc Albania và Serbia, Behrami cũng như Shaqiri và Xhaka quá hiểu những nỗi đau, nỗi sợ hãi của chiến tranh là gì.
“Năm 1999, khi xung đột vũ trang nổ ra ở Kosovo, chúng tôi không có một chút thông tin gì về những người thân trong gia đình. Năm 2000, tôi trở lại Kosovo và tận mắt chứng kiến những gì đã và đang xảy ra vì chiến tranh. Cuộc sống cực kỳ khó khăn và vì là người Albania nhưng nhà lại nằm trong khu dân cư của người Serbia nên chúng tôi cảm nhận được mối nguy hiểm, sự thù hận sắc tộc” - Behrami chia sẻ.
Về mặt tình cảm, Xhaka, Shaqiri và Behrami vẫn rất gắn bó với Kosovo và không hề ưa Serbia. Nhưng họ cũng sẽ không muốn rời bỏ đội tuyển Thụy Sĩ, bởi chính ở đội bóng ấy, họ mới trưởng thành và trở nên nổi tiếng như ngày nay. Và cũng đừng quên, có 1 người Thụy Sĩ khác trong đội hình này cũng có những tình cảm xáo trộn khi đối đầu với Serbia, cũng vì những kí ức quá khứ: HLV Vladimir Petkovic, người gốc Bosnia, phải rời Saraejevo vào năm 1987 để định cư ở Thụy Sĩ.
Những gì đã qua trong quá khứ không trở lại nữa, chiến tranh đã kết thúc từ lâu, nhưng 1 trận đấu có thể sẽ khơi dậy trong họ niềm tự hào sắc tộc và là động lực để chiến đấu 1 trận để đời.