MỚI NHẤT
CƠ QUAN CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM

Tại sao nhà phát minh thiên tài Tesla bị lãng quên?

Uyên Minh LDO | 16/09/2012 05:09
Rất nhiều người không biết Nikola Tesla là ai, dù trên thực tế, phát minh ra mô-tơ truyền dẫn nguồn điện xoay chiều (AC) của Tesla là một dấu mốc quan trọng đối với sự phát triển các hệ thống điện hiện đại.

Nhà văn Mark Twain, người về sau trở thành bạn của Tesla, đã nhận xét rằng công trình nói trên là phát minh giá trị nhất kể từ sau khi điện thoại ra đời. Khi đó, Tesla thuộc về phía chiếm ưu thế trong “cuộc chiến dòng điện” giữa phe George Westinghouse và Thomas Edison để quyết định AC hay DC (dòng điện một chiều) sẽ được sử dụng trong việc truyền dẫn điện. DC, của Edison hoạt động tốt cho đèn chiếu sáng, nhưng không thể dùng để truyền dẫn điện đi xa.

Ngược lại, AC được ủng hộ bởi Tập đoàn Westinghouse. Sức điện động của dòng điện này có thể tăng cao hay hạ thấp một cách dễ dàng, do đó nó có thể truyền đi những khoảng cách xa ở mức sức điện động cao, còn sử dụng dòng điện thấp sẽ làm mất ít năng lượng điện hơn trong quá trình chuyển giao. Rắc rối dành cho việc sử dụng dòng điện AC là đòi hỏi nhiều mô-tơ. Tuy nhiên, Tesla đã phát minh ra một động cơ điện cảm ứng và bộ biến áp trung tần gọn nhẹ, giải quyết rắc rối trên.

Vào thời đó, Edison đã cố công gây dựng hình ảnh về công nghệ đối thủ của mình là một phát minh nguy hiểm. Edison tổ chức các cuộc thử nghiệm dòng điện AC trên nhiều loại động vật, bao gồm cả voi và âm thầm tài trợ cho dự án làm ra chiếc ghế điện đầu tiên trên thế giới, nhằm chứng tỏ các mối nguy hiểm mà AC mang lại. Song AC vẫn không bị vứt đi.

Cụ thể, các hệ thống điện năng tầm xa như tập đoàn điện quốc gia của Anh đã tiến hành truyền tải điện năng tại mức 400 nghìn volt. Ngày nay, động cơ của Tesla và hệ AC đa pha đã trở thành nền tảng cho hệ thống cung cấp điện năng ở Bắc Mỹ.

Song từ vài thập kỷ gần đây, tên tuổi Tesla đã chìm dần vào quên lãng, trong khi Edison được tung hô là một trong những nhà phát minh vĩ đại nhất thế giới. Lý giải cho hiện tượng này, nhà khoa học Will Stewart thuộc Viện Kỹ sư và Công nghệ Anh quốc nhận định: “Là một kỹ sư, bạn phải hiểu đâu là điều thực tế. Cái khó là liệu có tạo nên sản phẩm từ công nghệ mà bạn nghĩ ra”.

Telsa là một nhà khoa học xuất sắc song ông lại thường theo đuổi những ý tưởng đôi khi đối với người khác là điều không thể đạt được, chẳng hạn như thiết bị dẫn năng lượng không dây. Trong khi đó, những ý tưởng mà Edison đưa ra thời đó có thể biến thành hiện thực. Khả năng tập trung vào những nguyên lý cơ bản là sức mạnh lớn nhất của Telsa, nhưng nó cũng đồng thời là điểm yếu lớn nhất của ông. Vì vậy, Tesla đã quá say mê với vẻ đẹp của những khái niệm cơ bản, say mê đến mức đã không thể ngừng được việc theo đuổi đến từng chi tiết để hoàn thiện những phát minh của mình, đến nỗi trở nên quá xa rời hiện thực.

Có cha mẹ là người Serbia, sinh ra ở nơi hiện nay thuộc lãnh thổ Croatia, Tesla chuyển tới New York, Mỹ, vào năm 1884 và chế tạo ra các loại phương tiện được điều khiển bằng sóng radio, năng lượng không dây, và nhà máy thủy điện đầu tiên ở Thác Niagara. Nhưng ông là người lập dị và có nhiều suy nghĩ kỳ quặc, chẳng hạn như ông tin rằng việc sống độc thân có tác động tốt lên não; cho rằng mình đã liên hệ được với người ngoài hành tinh; và yêu một chú chim bồ câu. Telsa qua đời trong cảnh “không đồng xu dính túi” tại phòng 3327 khách sạn New Yorker, Mỹ vào ngày 7.1.1943.

Hiện nay, vẫn còn đó những người hâm mộ và các nhà nghiên cứu lịch sử khoa học, luôn cùng nhau gìn giữ những kỷ niệm về Tesla. Họ đã lên kế hoạch xây dựng một bảo tàng mang tên ông tại nơi trước đây là phòng nghiên cứu của ông. Cũng có tin đồn là có thể Hollywood sẽ làm một bộ phim về cuộc đời Tesla, với siêu sao Christian Bale thủ vai chính và đạo diễn là Mike Newell. Khả năng thiên tài của Telsa không hề dễ lãng quên.

Gợi ý dành cho bạn