Càng gồng mình giữ cam, càng lỗ

Chị Hoàng Thị Minh (xã Tân Thành, Hàm Yên) đã gắn bó với nghề trồng cam hơn 10 năm. Trước đây, với 400 gốc cam cho thu hoạch từ 30 - 50 tấn mỗi năm, sau khi khấu trừ chi phí đầu tư, gia đình chị lãi ròng cả trăm triệu đồng.

Nhưng đó là chuyện của nhiều năm trước, hiện 400 gốc cam của chị Minh đã xuất hiện tình trạng vàng lá, quả cam teo tóp sau đó lụi và chết dần. Dù đã bỏ không ít tiền, công sức chăm sóc nhưng những cây cam trong vườn không thể phục hồi khiến gia đình chị phải gánh lỗ hàng chục triệu đồng.

“Ở thôn cứ 10 hộ thì có đến 6 hộ vườn cam bị chết, những hộ còn thì lác đác quả. Giờ nhiều hộ họ chặt lấy củi bán. Sang đầu năm sau, tôi sẽ chặt bỏ để trồng keo, luân canh chu kỳ, sau đó trồng lại cam.

Với tuổi đời trên 8 năm thì bây giờ cây cam chỉ có chết thôi, không cách nào khắc phục được nên bỏ mặc như vậy. Mấy tháng trước Tết này, tôi sẽ xin làm công nhân ở công ty để có tiền trang trải sinh hoạt, nuôi con ăn học” -  chị Minh than thở.

Với những hộ có diện tích vườn cam lớn lên đến hàng nghìn gốc cam thì tình trạng cam vàng lá, héo chết càng khiến nhiều chủ vườn lao đao bởi gần như càng trồng càng lỗ.

Anh Hoàng Văn Bắc (xã Phù Lưu, Hàm Yên) từng có khoảng 2.000 gốc cam với thu hoạch cả tỉ mỗi năm giai đoạn cây cam đang thịnh. Nhưng dịch bệnh rồi thời tiết bất lợi cộng với đã ở cuối chu kỳ khai thác, hiện số gốc cam còn duy trì đã vơi đi nhiều.

"Vài năm trở lại đây, mỗi mùa thu hoạch, gần 1.500 cây cam chỉ cho sản lượng khoảng 70 tấn, lúc cam rớt giá còn 2.000 đồng/kg. Thu về khoảng 150 triệu đồng trong khi chi phí đầu tư bỏ ra là hơn 300 triệu đồng, lỗ nặng thế thì duy trì cây cam quả là khó" - anh Bắc tâm sự.

Theo ông Đỗ Hữu Ngọc - Chủ tịch UBND xã Tân Thành, việc nhiều người dân không còn mặn mà với cây cam cũng dễ hiểu khi giá cam liên tục rớt giá trong khi sâu bệnh khiến sản lượng sụt giảm. Vốn là 1 trong 15 xã được quy hoạch vùng cam sành nhưng hiện nay diện tích cam trên địa bàn đang giảm.

Vị này cho hay: "Toàn xã có khoảng 600 hộ trồng cam với tổng diện tích khoảng 900 ha nhưng đang có xu hướng giảm. Nhiều hộ đã chặt bỏ để trồng loại cây khác khi mà hơn 70% số cây cam trong vườn bị sâu bệnh, không thể khắc phục".

Rủi ro khó tránh

Vì là nằm trong vùng quy hoạch nên các xã như Tân Thành, Phù Lưu vẫn khuyến khích người dân sau khi luân canh loại cây khác từ 3 - 5 năm nhằm tiêu trừ mầm bệnh gây hại thì vẫn tiếp tục trồng cam. 

Trao đổi với PV, ông Phạm Quốc Hùng - Giám đốc Trung tâm Cây ăn quả huyện Hàm Yên - cho biết, hiện tượng cam vàng lá, lụi đi và chết dần diễn ra khoảng đầu năm 2021. Tình trạng xuất hiện tại hầu hết địa phương và nhiều nhất vẫn là những vườn cam đã già, ở cuối chu kỳ khai thác.

Nguyên nhân ngoài dịch bệnh do cây cam ở cuối chu kỳ khai thác, sức chống sâu bệnh kém thì còn yếu tố thời tiết bất lợi. Chỉ cần một trận mưa axit là coi như người nông dân gánh chịu thiệt hại nặng nề khi quả cam thối cuống và rụng vàng gốc.   

“Lĩnh vực nông nghiệp vốn tiềm ẩn những rủi ro. Gần như năm nào cũng có tình trạng cam rụng do mưa axit, năm nay được đánh giá ở mức độ nặng. Có vườn sản lượng 100 tấn quả nhưng có thể rụng 40 - 60 tấn quả chỉ trong 1 đêm. Trồng càng nhiều thiệt hại càng lớn” - ông Hùng thông tin.

Đã có lúc người dân khởi sắc nhờ cam, nhưng hiện tại không ít hộ đã phải tay trắng. Tình trạng cam chết hàng loạt, người dân gánh lỗ kéo dài dẫn tới không chăm sóc hoặc phải chặt bỏ cả vườn cam để thay thế bằng giống cây khác cũng là điều dễ hiểu.