Xuất khẩu vũ khí trên toàn cầu giai đoạn 2017-2021 giảm 4,6% so với 5 năm trước đó nhưng trong giai đoạn này xuất khẩu vũ khí của Châu Âu tăng 19%, theo báo cáo do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) công bố. 

“Châu Âu là điểm nóng mới” - Siemon Wezeman, đồng tác giả báo cáo thường niên của SIPRI chia sẻ với AFP. 

"Chúng tôi đang chi tiêu quân sự không chỉ một chút mà là rất nhiều. Chúng tôi cần vũ khí mới và phần lớn trong số đó sẽ đến từ nhập khẩu" - nhà nghiên cứu cấp cao cho biết. Theo ông, nguồn vũ khí đến từ các nước Châu Âu khác và Mỹ.

Đức cũng như Đan Mạch và Thụy Điển đều đã công bố kế hoạch tăng chi tiêu quân sự. 

Trong bối cảnh Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraina, các nước Châu Âu dự kiến tăng cường quân sự qua bổ sung máy bay chiến đấu như F-35 của Mỹ, tên lửa, pháo và các vũ khí hạng nặng khác.

"Hầu hết những vũ khí này đều cần một chút thời gian, phải trải qua quá trình, phải quyết định, phải đặt hàng, sản xuất. Điều này thường mất ít nhất vài năm" - ông Wezeman cho hay. 

Theo chuyên gia SIPRI, xu hướng tăng chi tiêu quốc phòng thực sự bắt đầu sau khi Nga sáp nhập Crimea năm 2014, và những tác động đã được chứng kiến vào thời điểm hiện tại. 

Tỉ trọng buôn bán vũ khí toàn cầu của Châu Âu đã tăng từ 10 lên 13% trong 5 năm qua và tỉ trọng này sẽ tăng "đáng kể", theo ông Wezeman.

Tính chất không công khai của nhiều hợp đồng vũ khí và tài trợ vũ khí không thanh toán khiến các chuyên gia khó đưa ra con số chính xác về hoạt động buôn bán vũ khí thế giới. Tuy nhiên, ước tính doanh số vũ khí toàn cầu đạt gần 100 tỉ USD mỗi năm. 

Theo SIPRI, Châu Á và Châu Đại Dương vẫn là khu vực nhập khẩu vũ khí chính trong 5 năm qua, nơi chiếm tới 43% hoạt động chuyển giao vũ khí và 6 nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới là: Ấn Độ, Australia, Trung Quốc, Hàn Quốc, Pakistan và Nhật Bản.

Trong khi nhập khẩu vũ khí đến khu vực đông dân nhất thế giới giảm khoảng 5% trong 5 năm qua, thì Đông Á và Châu Đại Dương lại có mức tăng trưởng mạnh mẽ, lần lượt là 20 và 59%.

Tại Trung Đông, thị trường lớn thứ hai, chiếm 32% tổng nhập khẩu vũ khí toàn cầu, mức tăng là 3%, chủ yếu là do các khoản đầu tư vào Qatar trong bối cảnh căng thẳng với các nước láng giềng vùng Vịnh.

"Giá dầu hiện tại có nghĩa là sẽ có nhiều thu nhập và điều đó thường chuyển thành các đơn đặt hàng vũ khí lớn" - ông Wezeman lưu ý.

Trong khi đó, Châu Mỹ và Châu Phi ghi nhận ​​lượng nhập khẩu vũ khí giảm mạnh, lần lượt là 36% và 34%, chiếm khoảng 6% tổng lượng nhập khẩu vũ khí toàn cầu.

Xét theo từng quốc gia, Ấn Độ và Saudi Arabia cùng chung vị trí nhà nhập khẩu vũ khí lớn nhất, mỗi nước chiếm 11%, tiếp sau là Ai Cập (5,7%), Australia (5,4%) và Trung Quốc (4,8%). 

Ở nhóm nước xuất khẩu vũ khí hàng đầu thế giới, Mỹ dẫn đầu với 39%. Nga vẫn ở vị trí thứ 2 dù thị phần đã giảm xuống 19% trong 5 năm qua, phần lớn là do nhập khẩu của Trung Quốc giảm. Trung Quốc hiện gần như hoàn toàn độc lập với vũ khí của Nga.

Việc các nước trừng phạt Nga do chiến sự Ukraina có thể sẽ gây sức ép thêm cho ngành công nghiệp vũ khí của nước này trong tương lai.

Pháp là nhà xuất khẩu lớn thứ ba với 11%, trong khi Trung Quốc và Đức lần lượt giữ vị trí thứ 4 và thứ 5 với 4,6 và 4,5%.