"Chúng tôi đang đưa tham vọng lên một cấp độ khác để đảm bảo độc lập với nhiên liệu hóa thạch của Nga càng nhanh càng tốt" - CNN dẫn lời Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen trong cuộc họp báo ngày 18.5 trình bày kế hoạch "REPowerEU".
Kể từ khi Nga phát động chiến dịch ở Ukraina cuối tháng Hai, EU tìm cách giảm sự phụ thuộc vào năng lượng Nga. Khối đồng ý cấm than đá Nga bắt đầu từ tháng 8 và đến tháng trước đã cắt giảm thị phần nhập khẩu khí đốt Nga từ 40% năm ngoái xuống 26%.
Kế hoạch mới còn đi xa hơn, nhằm nhanh chóng tăng cường nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng từ Mỹ và Canada, đồng thời tăng cường dòng chảy của đường ống dẫn khí đốt từ Na Uy.
Ủy ban Châu Âu cũng đã thiết lập một nền tảng để cho phép các quốc gia cùng mua năng lượng, với mục đích giúp giảm giá bán.
Kế hoạch của EU cũng nhấn mạnh các chiến thuật tiết kiệm năng lượng là "cách nhanh nhất và rẻ nhất" để giải quyết khủng hoảng. Châu Âu sẽ khuyến khích người dân và doanh nghiệp cắt giảm sử dụng năng lượng - như tắt đèn và sử dụng ít điều hòa hơn - đồng thời tin rằng động thái này có thể làm giảm 5% nhu cầu về dầu mỏ và khí đốt của khối trong ngắn hạn.
Trong dài hạn, Liên minh Châu Âu sẽ nâng mục tiêu có ít nhất 40% năng lượng từ các nguồn tái tạo lên 45%. Khối có kế hoạch cắt giảm đáng kể thời gian xin giấy phép cho các dự án năng lượng tái tạo mới.
Bà Von der Leyen nói rằng, gói này sẽ "tăng tốc" quá trình chuyển đổi của khối sang năng lượng tái tạo, và bao gồm kế hoạch tăng gấp đôi công suất điện mặt trời của khối vào năm 2025. Năng lượng mặt trời bổ sung được sản xuất có thể thay thế việc tiêu thụ 9 tỉ mét khối khí đốt hàng năm trước 2027, Ủy ban nêu trong thông cáo báo chí.
Phần lớn của 210 tỉ euro (221 tỉ USD) trong khoản đầu tư mới từ nay đến năm 2027 sẽ được tài trợ qua thu hút từ quỹ phục hồi COVID-19 của EU.
Các phần trong kế hoạch thoát năng lượng Nga của EU là các đề xuất về luật cần được các nước thành viên EU phê duyệt trong khi những phần còn lại là khuyến nghị.
Ngoài lệnh cấm than, các nước EU đang thúc đẩy lệnh cấm vận dầu mỏ Nga. Ủy ban Châu Âu cho biết cần thêm thời gian để các quốc gia không giáp biển phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ Nga tìm nguồn cung thay thế.
Tới nay, Hungary - nước nhập khẩu khoảng 40% dầu mỏ Nga vào năm ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế - vẫn chưa thể ủng hộ lệnh cấm vận.
Một số quốc gia EU đã nhanh chóng cắt giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga trong những tuần gần đây. Đức, nền kinh tế lớn nhất Châu Âu, đặc biệt phụ thuộc vào khí đốt Nga, đã nỗ lực giảm tỉ trọng nhập khẩu của Nga từ 55% xuống 35% kể từ chiến sự Ukraina bùng phát, Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck thông tin vào tháng trước.
Sự cấp bách trong việc thoát khỏi năng lượng Nga tăng lên vào tháng 4 khi nước này cắt nguồn cung cấp cho Ba Lan và Bulgaria do từ chối thanh toán bằng đồng rúp.
Công ty khí đốt nhà nước Gasum của Phần Lan - cũng từ chối thanh toán bằng đồng rúp thông tin ngày 18.5 rằng nguồn cung khí đốt Nga có thể bị cắt vào cuối tuần này.
Kế hoạch của EU công bố ngày 18.5 cũng đề ra cách khối sẽ phản ứng nếu Nga đóng hoàn toàn các van khí đốt xuất khẩu sang EU. Ủy ban cho biết sẽ làm việc với các quốc gia thành viên để tìm hiểu nhu cầu về khí đốt có thể cắt giảm ở đâu và quốc gia nào có thể cắt giảm tiêu thụ vì lợi ích của những quốc gia khác.
“Cởi trói Châu Âu khỏi nhà cung cấp năng lượng lớn nhất của khối sẽ rất khó khăn. Nhưng lợi ích kinh tế của việc chấm dứt sự phụ thuộc của chúng ta sẽ lớn hơn nhiều so với chi phí ngắn hạn của REPowerEU" - Kadri Simson, ủy viên Châu Âu phụ trách về năng lượng, cho hay.