Cái gọi là Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) lại mất vị trí thủ lĩnh. Nhìn bề ngoài, cuộc đột kích của biệt kích Mỹ ở Syria hôm 2.2 khiến thủ lĩnh IS Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi thiệt mạng có thể giống như một sự thay đổi cuộc chơi, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng sự trỗi dậy của nhóm khủng bố này vẫn rất đáng gờm.
"Nhờ sự dũng cảm của quân đội chúng tôi, thủ lĩnh khủng bố khủng khiếp này không còn nữa" - CNN dẫn lời Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố vài giờ sau khi kết thúc chiến dịch nhằm vào al-Qurayshi trong khu vực Idlib của phiến quân Syria.
Tổng thống Biden có thể đã hy vọng nhận được sự tán dương tương tự những người tiền nhiệm khi họ tiêu diệt kẻ sáng lập IS Abu Bakr al-Baghdadi và thủ lĩnh al-Qaeda Osama bin Laden. Nhưng các chuyên gia về IS đã nhanh chóng dội một gáo nước lạnh vào tuyên bố "đòn giáng mạnh vào IS". Al-Qurayshi không phải là al-Baghdadi, và nhóm từng chỉ huy một phần lãnh thổ lớn hơn Vương quốc Anh giờ đây trở thành lực lượng nổi dậy du kích với sự lãnh đạo bị phân tán.
Tuy nhiên, IS, nhóm thực hiện tội ác diệt chủng, hành quyết hàng loạt và đàn áp, đã chứng minh rằng chúng vẫn là một thế lực đáng gờm. Một báo cáo của Liên Hợp Quốc công bố hôm 4.2 cho biết IS còn lâu mới bị tiêu diệt. Trên thực tế, IS vẫn là một lực lượng mạnh ở Iraq và Syria, với sự hiện diện ngày càng tăng ở Afghanistan và Tây Phi, theo phân tích của Liên Hợp Quốc.
Báo cáo phân tích tình hình 6 tháng cuối năm 2021 - do các chuyên gia của Liên Hợp Quốc về IS và al-Qaeda biên soạn trước khi al-Qurayshi bị tiêu diệt - cho biết IS có thể vẫn còn tới 50 triệu USD.
Ngay cả trước khi sụp đổ, theo các chuyên gia Liên Hợp Quốc, IS đã mất một số thành viên cấp cao quan trọng. Tuy nhiên, nhóm vẫn là một mối đe dọa. Báo cáo kết luận rằng tình trạng bất ổn ở cả Iraq và Syria "cho thấy không thể loại trừ sự trỗi dậy của IS trong vùng lõi".
Ở Iraq, IS thực hiện các cuộc tấn công gần như hàng ngày. Tại Lebanon, các quan chức phát hiện mảnh đất tuyển dụng màu mỡ ở thành phố Tripoli. Và Liên Hợp Quốc cho biết IS vẫn có tới 10.000 chiến binh trên khắp Syria và Iraq.
Tuần trước, IS phát động cuộc tấn công lớn nhất trong ba năm khi các chiến binh của nhóm định giải thoát tù nhân khỏi một nhà tù ở đông bắc Syria. IS thất bại trong cuộc giao tranh kéo dài cả tuần, và hàng trăm tù nhân IS, bao gồm cả trẻ em, cũng như nhiều chiến binh người Kurd do Mỹ hậu thuẫn, đã chết.
Sự gia tăng bạo lực của IS khiến các quan chức an ninh của khu vực đau đầu, nhất là khi bức tranh giờ đây tàn khốc hơn so với thời kỳ hoàng kim của IS, khi nhóm này chiếm giữ Mosul vào năm 2014. Sau đó, liên minh do Mỹ dẫn đầu, cũng như các nhóm vũ trang người Shia do Iran hậu thuẫn đã chiến đấu trong những trận chiến kéo dài nhiều năm khiến lãnh thổ của IS bị thu hẹp. Bây giờ IS gần như vô hình. Sự lây lan của IS có thể phát hiện được nhưng dường như không có một nguồn duy nhất.
Vì lý do đó, cuộc đột kích của Mỹ dù được nhiều người ca ngợi nhưng đặt ra nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Thủ lĩnh IS đang làm gì ở Idlib, nơi các đối thủ bề ngoài là Hay'at Tahrir al Sham, một cựu chi nhánh của al-Qaeda, đang thống trị? Làm thế nào mà y có thể chỉ huy các phần tử ở xa hơn tại Syria và Iraq?
Khác xa với các quan sát viên và các quan chức an ninh, chiến dịch tiêu diệt của Mỹ dường như xác nhận những gì các chuyên gia đã nói trong nhiều tháng: Al-Qurayshi là đầu rắn, nhưng để tiêu diệt hang ổ của rắn đòi hỏi sự hợp tác quốc tế hơn rất nhiều.