Ngày 15.5, Đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền của Thụy Điển tuyên bố ủng hộ nỗ lực trở thành thành viên NATO của nước này, sau một động thái tương tự của chính phủ Phần Lan.
Trong một tuyên bố được công bố hôm 15.5, Đảng Dân chủ Xã hội cam kết “làm việc để Thụy Điển đăng ký trở thành thành viên của NATO”. Tuy nhiên, ban lãnh đạo đảng nhấn mạnh rằng nếu đơn đăng ký thành công, Thụy Điển sẽ “chống lại việc triển khai vũ khí hạt nhân và các căn cứ thường trực trên lãnh thổ Thụy Điển”.
Phần Lan và Thụy Điển quyết định xem xét lại chính sách trung lập, không liên kết lâu đời sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraina. Theo các cuộc thăm dò gần đây, đa số ở cả hai quốc gia đều ủng hộ việc trở thành thành viên của NATO.
Chính phủ Phần Lan ngày 15.5 cũng tuyên bố sẽ nộp đơn gia nhập NATO, từ bỏ hàng thập kỷ trung lập thời chiến.
CNN đưa tin, ngày 15.5, Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin và Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö họp báo chung tại Phủ Tổng thống ở Helsinki, thông báo rằng Phần Lan sẽ nộp đơn xin gia nhập NATO. Động thái này phải được Quốc hội Phần Lan phê chuẩn trước khi Helsinki có thể đệ đơn trở thành thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.
Động thái này sẽ đưa liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu đến biên giới dài 1.340 km của Phần Lan với Nga, nhưng có thể mất nhiều tháng để hoàn thành do các cơ quan lập pháp của tất cả 30 thành viên hiện tại của NATO phải chấp thuận những người nộp đơn mới.
Động thái cũng có nguy cơ kích động phản ứng của Nga. Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc điện đàm hôm 14.5 với Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö đã nói rằng việc Phần Lan gia nhập NATO sẽ là một "sai lầm" - theo một tuyên bố của Điện Kremlin.
Thổ Nhĩ Kỳ trước đó đã bày tỏ sự phản đối đối với ý định của Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, trong đó Tổng thống Recep Tayyip Erdogan gọi hai quốc gia Bắc Âu là “nơi cư trú cho các tổ chức khủng bố”, ám chỉ Đảng Công nhân Kurdistan ly khai (PKK) và Mặt trận Giải phóng Nhân dân Cách mạng (DHKP/C), vốn bị Thổ Nhĩ Kỳ coi là “khủng bố”.
Tuy nhiên, Phó Tổng thư ký NATO Mircea Geoana cho biết ông chắc chắn rằng khối sẽ có thể vượt qua sự dè dặt của Thổ Nhĩ Kỳ.
Vào đầu tháng 4, Tổng thư ký Jens Stoltenberg, nói rằng NATO “sẽ nhiệt liệt chào đón” Phần Lan và Thụy Điển nếu hai nước xin gia nhập, và sẵn sàng đưa ra quyết định về tư cách thành viên “khá nhanh chóng”.
Cả hai nước đều đã đáp ứng nhiều tiêu chí để trở thành thành viên NATO, bao gồm có một hệ thống chính trị dân chủ hoạt động dựa trên nền kinh tế thị trường; đối xử công bằng với các nhóm dân tộc thiểu số; cam kết giải quyết các xung đột một cách hòa bình; khả năng và sự sẵn sàng đóng góp quân sự cho các hoạt động của NATO; và cam kết thực hiện các quan hệ và thể chế dân chủ-quân sự.