Trung Quốc kêu gọi tất cả các bên liên quan đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạt nhân của Ukraina, trong bối cảnh có lo ngại về một thảm họa môi trường tiềm ẩn khi Nga đang tăng cường tấn công quân sự ở Ukraina.
SCMP đưa tin, phát biểu trước cuộc họp khẩn cấp của các quan chức hàng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), đặc phái viên của Trung Quốc Wang Qun kêu gọi các quốc gia thành viên “tránh chính trị hóa các vấn đề liên quan đến năng lượng hạt nhân”.
"Trách nhiệm về an toàn và an ninh hạt nhân thuộc về các quốc gia có chủ quyền và các vấn đề liên quan cần được xử lý thông qua các thủ tục đã thiết lập" - ông Wang Qun phát biểu tại cuộc họp của các quan chức hàng đầu IAEA hôm 2.3.
“Trung Quốc lo ngại về sự an toàn, an ninh và các biện pháp bảo vệ của các cơ sở hạt nhân ở Ukraina” - ông Wang Qun nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi các nước làm việc để đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạt nhân.
“Chúng tôi hy vọng các bên liên quan sẽ hành động thận trọng để tránh gây ra các sự cố an toàn và an ninh hạt nhân. IAEA cũng nên xem xét đầy đủ tình hình an ninh ở Ukraina theo nhiệm vụ của mình và giải quyết đúng đắn vấn đề bảo vệ an ninh hạt nhân ở Ukraina” - đại diện Trung Quốc nhấn mạnh.
Ukraina bắt đầu phát triển năng lượng hạt nhân từ thời Liên Xô, với việc xây dựng nhà máy điện Chernobyl gần thủ đô Kiev vào những năm 1970.
Ukraina hiện phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng hạt nhân, với 15 lò phản ứng đang hoạt động tại 4 địa điểm, tạo ra khoảng một nửa sản lượng điện của quốc gia này. Kiev cũng đã ký thỏa thuận với một công ty Ba Lan cho phép nhà máy điện hạt nhân Khmelnitsky ở miền Tây Ukraina xuất khẩu điện sang Châu Âu trong một phần của "cầu nối năng lượng" Ukraina - Liên minh Châu Âu.
Những lo ngại về an ninh của các cơ sở hạt nhân này gia tăng kể từ khi các lực lượng vũ trang Nga hôm 24.2 giành quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã ngừng hoạt động. Nơi này từng xảy ra vụ tai nạn lò phản ứng chết người và gây tổn hại đến môi trường vào năm 1986.
Hôm 1.3, Nga xác nhận với IAEA rằng các lực lượng vũ trang Nga đã giành quyền kiểm soát xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở phía đông nam Ukraina. Đây là nhà máy hạt nhân lớn nhất Ukraina và lớn thứ hai Châu Âu, có 6 trong số 15 lò phản ứng của nước này. Vào thời điểm đó, Nga cho biết bức xạ nằm trong mức bình thường.
Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cho biết các cơ quan quản lý hạt nhân của Ukraina đã yêu cầu IAEA "hỗ trợ ngay lập tức" để đảm bảo an toàn cho nhà máy Chernobyl và các cơ sở hạt nhân khác trong nước.
IAEA có quyền giám sát các chương trình hạt nhân của Ukraina và đã nhiều lần cảnh báo rằng cuộc xung đột quân sự đang diễn ra có thể châm ngòi cho một vụ tai nạn hạt nhân.
Trong số 15 lò phản ứng ở Ukraina, hơn một nửa đang hoạt động hết công suất trong khi những lò khác đang được bảo trì theo lịch trình hoặc ngừng hoạt động, theo IAEA hôm 2.3.
Ông Grossi cho biết, các nhà máy hạt nhân của Ukraina đang hoạt động bình thường nhưng cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng nếu các cơ sở có chất phóng xạ bị hư hại trong cuộc xung đột vũ trang.
“Tình hình ở Ukraina là chưa từng có và tôi tiếp tục vô cùng lo ngại. Đây là lần đầu tiên một cuộc xung đột quân sự xảy ra trong bối cảnh các cơ sở của một chương trình điện hạt nhân lớn đã được thiết lập, trong trường hợp này bao gồm cả địa điểm xảy ra vụ tai nạn năm 1986 tại nhà máy điện hạt nhân Chernobyl” - ông Grossi cho hay.