Ngày 27.11, tại TP.Hồ Chí Minh, Hội thảo Quốc tế lần thứ 9 với chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực” do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS), và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) tổ chức đã chính thức khai mạc. Gần 200 đại biểu tham dự hội thảo, trong đó có gần 90 học giả quốc tế, 70 học giả và đại biểu Việt Nam, 20 đại biểu từ 17 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam và 60 phóng viên thuộc 35 hãng tin trong, ngoài nước tham dự hội thảo.
Hội thảo Quốc tế lần thứ 9 về Biển Đông đem đến cơ hội cho các học giả Việt Nam và quốc tế có cách nhìn thấu đáo về tình hình Biển Đông trong năm qua từ nhiều góc độ, phân tích và thảo luận các biện pháp duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực và thúc đẩy hợp tác. Với gần 30 bài tham luận sẽ được các đại biểu trình bày trong 2 ngày, Hội thảo chia thành 7 phiên nhằm đánh giá diễn biến trên Biển Đông, quan hệ quốc tế và trật tự dựa trên pháp lý trên Biển Đông.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS. Nguyễn Vũ Tùng - Giám đốc Học viện Ngoại giao Việt Nam - cho biết, trải qua gần một thập kỷ, chuỗi hội thảo về Biển Đông tại Việt Nam tập trung phân tích, nhận định về các khía cạnh khác nhau của vấn đề Biển Đông, từ lịch sử, an ninh, chính trị, cho đến pháp lý, kinh tế và các vấn đề an ninh phi truyền thống và đề xuất nhiều sáng kiến, giải pháp có giá trị.
PGS Tùng nhận định: Biển Đông vẫn là “một trong những bài toán khó hiểu, khó lường đối với giới nghiên cứu và học giả quốc tế” và là “điểm nóng hội tụ” của nhiều lớp mâu thuẫn, cạnh tranh địa chiến lược của thế giới”. Từ sau Phán quyết của Tòa Trọng tài tháng 7.2016, tình hình Biển Đông có nhiều chuyển biến tích cực, tuy nhiên, nhìn trong tổng thể và dài hạn hơn, bất an và lo ngại vẫn đè nặng bởi nỗi lo trước nguy cơ “vô trật tự và xung đột”.
Từ góc độ hệ thống, trật tự trên biển bị xói mòn do luật pháp quốc tế vẫn chưa được tôn trọng đầy đủ. Việc phán quyết của Toà trọng tài ngày 12.7.2017 không được tôn trọng, đe doạ tính toàn vẹn của Công ước Liên Hợp quốc về Luật biển.
“Ở góc độ khu vực, những nỗ lực nhằm quản lý tranh chấp vẫn mang tính “đối phó” và “chắp vá”. Mặc dù “nhiệt độ” có thể “hạ” trong chốc lát nhưng cơn sốt vẫn còn âm ỉ vì gốc bệnh vẫn chưa được xử lý”, ông Tùng nói.
Một nghịch lý còn tồn tại là mặc dù có nhiều sáng kiến hợp tác, nhưng kết quả thực chất lại hết sức hạn chế, do thiếu hụt “lòng tin chiến lược”.
Trước những diễn biến ngày càng phức tạp ở Biển Đông, ông Nguyễn Vũ Tùng kêu gọi các nhà khoa học phân tích kỹ lưỡng và đề xuất những giải pháp toàn diện, lâu dài bền vững, và những cách tiếp cận thiết thực để quản lý tranh chấp, giảm thiểu căng thẳng.
Cũng trong phiên khai mạc, Thẩm phán Vladimir Vladimirovich Golitsyn (Nguyên Chánh án Tòa án Quốc tế về Luật biển/ ITLOS) đã có bài phát biểu quan trọng về vai trò và đóng góp của tòa án và trọng tài trong các tranh chấp biển, về những thách thức của Tòa án Quốc tế trong việc giải quyết tranh chấp biển. Thẩm phán đánh giá “vai trò của các cơ quan tài phán quốc tế không nên bị đánh giá thấp” bởi sự hình thành của các tòa là một nhân tố quan trọng trong việc phát triển nguyên tắc thượng tôn luật pháp quốc tế và quản trị biển.
Hội thảo sẽ kéo dài đến hết ngày 28.11.