Doanh nghiệp đầu mối còn không tự cứu được mình, thì lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý

Phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội của Quốc hội sáng 28.10, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã phân tích về tình hình cung ứng xăng dầu trong thời gian qua.

Theo ông, ở Việt Nam, vấn đề quản lý, cung ứng và kinh doanh xăng dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng, chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện. 

Do vậy, các cơ quan phải hợp tác với nhau thật chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả, nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như vừa qua.

"Chúng tôi được giao nhiệm vụ chính là lập kế hoạch tạo nguồn cung ứng, cùng chính quyền địa phương quản lý, điều hành hệ thống kinh doanh xăng dầu cả nước.

Để làm được điều đó, ngành Công Thương rất cần sự ủng hộ, giúp đỡ của Ngân hàng Nhà nước, hệ thống ngân hàng thương mại trong việc cho vay, bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu; tạo điều kiện cho doanh nghiệp xăng dầu có thể tồn tại được và "cưu mang" hệ thống bán lẻ của mình", ông nói.

Trưởng ngành công thương cũng cho rằng, trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu cần được phản ánh đầy đủ, kịp thời các chi phí định mức, chi phí tạo nguồn cùng các loại chi phí phát sinh thực tế. 

Việc này giúp các doanh nghiệp trong lúc khó, nếu không có lãi, cũng không bị lỗ và không đứt gãy hệ thống phân phối.

Ông Diên cũng khẳng định, thị trường xăng dầu nước ta thời gian qua cơ bản ổn định, tổng nguồn luôn không thiếu; giá cả hợp lý, thuộc nhóm các nước có mức bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới. 

Song, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ ở TPHCM và một số tỉnh phía Nam, Bộ trưởng Công Thương nhận định "đó là điều rất đáng tiếc và bất thường", vì cùng hoàn cảnh giống nhau, nhưng ở miền Bắc và miền Trung thì không có tình trạng này.

Đặc biệt, thời điểm đầu tháng 10.2022, cả nước còn tới 3 triệu m3 xăng dầu, kể cả dự trữ thương mại, sản xuất của các nhà máy trong nước và nhập khẩu trong kỳ của 34 doanh nghiệp đầu mối. Số lượng xăng dầu này đủ nguồn cung cho tới gần hết tháng 11.2022. 

Sở dĩ có tình trạng đứt gãy nguồn cung xăng dầu cục bộ, trưởng ngành công thương cho rằng, ngoài nguyên nhân khách quan, còn đến từ việc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rất khó tiếp cận vốn và bảo lãnh tín dụng của ngân hàng, room tín dụng hẹp.

Bên cạnh đó, định mức hiện tại đã lỗi thời, song chưa được cập nhật đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu, nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ.

"Trong cơ chế thị trường, không ai ngoài quy luật cung cầu, quy luật giá trị và mục tiêu lợi nhuận, quyết định được hành động của doanh nghiệp. Bản thân doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối còn không tự cứu được mình, thì lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý, cửa hàng bán lẻ, nên đã tạo ra sự đứt gãy nhất thời, cục bộ ở khâu bán lẻ", ông Diên nói.

Cũng theo ông, cũng trong thời điểm này, các lực lượng chức năng, cả trung ương và địa phương đã đấu tranh triệt phá thành công một số vụ buôn lậu, làm giả xăng dầu với số lượng lớn đến hàng chục nghìn mét khối, nên ít nhiều ảnh hưởng tới phân phối kinh doanh xăng dầu trên một số địa bàn.

Xử lý nghiêm vi phạm, kể cả phải rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp vi phạm nhiều lần

Để khắc phục tình trạng nêu trên, ông Diên nêu các biện pháp:

Thứ nhất, tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, chia sẻ nguồn cung trong dự trữ thương mại của mình, kịp thời chi viện cho những địa bàn cần ứng cứu.

Phân giao chỉ tiêu bổ sung cho các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối để tăng sản lượng sản xuất và nhập khẩu để bảo đảm nguồn cung ra thị trường trong mọi tình huống.

Phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan và chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát của toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu; kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, kể cả phải rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp kinh doanh khi vi phạm nhiều lần, bảo đảm lưu thông thông suốt, duy trì hệ thống một cách hợp lý. 

Thứ hai, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về tiếp cận nguồn vốn bảo lãnh tín dụng. Đây được xem là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp xăng dầu có thể tồn tại.

"Hiện doanh nghiệp đang rất cần nới trần vay, cần ưu đãi về lãi suất, cần chia sẻ và hỗ trợ về điều kiện thanh khoản thì mới có thể duy trì được hoạt động", ông nói.

Thứ ba, để doanh nghiệp xăng dầu không lỗ hoặc lỗ thì cũng trong khả năng chịu được, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ và cùng các cơ quan chức năng theo thẩm quyền của mình tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn xăng dầu và chính sách an sinh khi cần thiết, để điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp.

Rà soát, cập nhật, phản ánh định mức chi phí, định mức chi phí, tạo nguồn chi phí phát sinh thực tế vào công thức tính giá cơ sở để các hoạt động tạo nguồn cung ứng, phân phối xăng dầu diễn ra một cách thuận lợi và lành mạnh.