Nhạc sĩ của nhân dân

Mùa xuân này, “cha đẻ” của những ca khúc nổi tiếng ấy - nhạc sĩ Phạm Tuyên - đã bước vào tuổi 92. Ông sinh tại Hà Nội nhưng quê gốc ở làng Lương Ngọc, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Trước những bước ngoặt lịch sử dân tộc, ông đã một lòng tin theo Đảng, là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam khi mới bước vào tuổi đôi mươi.

Bằng vốn ngoại ngữ (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung Quốc), ông tiếp cận với kho tàng âm nhạc quốc tế và các tri thức âm nhạc phong phú của nhân loại... cùng với năng khiếu bẩm sinh, nhạc sĩ đã tự tin bước vào con đường âm nhạc. Năm 1957, thành lập Hội Nhạc sĩ, ông là một trong những người đầu tham gia, là thành viên sáng lập. Bắt đầu từ đó, ông sáng tác không biết mệt mỏi.

Nhạc sĩ, nhà nghiên cứu phê bình âm nhạc Nguyễn Thụy Kha nhận xét rằng: “Nhạc sĩ Phạm Tuyên là người luôn trân trọng, yêu mến cuộc sống. Một niềm tin yêu giúp ông luôn có những cảm xúc chân thành, sáng trong để bình thản sống và hoạt động nghệ thuật giữa những khó khăn đời thường. Ông là người có lòng yêu nước sâu nặng, đồng thời rất nhạy bén với thời cuộc. Đó là người nhạc sĩ của nhân dân”.

Người viết những bài ca về Đảng

Có thể khẳng định nhạc sĩ Phạm Tuyên là người có khả năng lay động người nghe trong nhiều đề tài, nhiều thể loại như: Ca khúc chính trị, ca khúc trữ tình, ca khúc thiếu nhi, ca khúc về các ngành, nghề... Ở mảng đề tài nào, ông cũng có những bài hát in đậm vào trí nhớ công chúng, đặc biệt là những ca khúc chính trị, ca ngợi Đảng, Bác Hồ.

Trong đó, “Đảng đã cho ta một mùa xuân” là một trong những ca khúc ấn tượng đi sâu vào lòng công chúng. Đây là ca khúc được phát trong nhiều chương trình kỷ niệm, chào mừng các ngày lễ lớn của dân tộc. Ca khúc được sáng tác dịp Tết Canh Tý năm 1960 khi cả nước đang tràn đầy khí thế lao động, sản xuất mừng Xuân mới, hướng tới kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên bồi hồi nhớ lại hoàn cảnh sáng tác ca khúc này. Khi ấy ông đang học trên Việt Bắc, vô tình đọc được một số tài liệu bằng tiếng Pháp, trong đó có câu thơ rất cảm động: “Chủ nghĩa cộng sản là mùa xuân của nhân loại”. Lời thơ ấy cộng với số phận của con người quả cảm đã chạm vào trái tim ông và ông đã viết “Đảng đã cho ta một mùa xuân” ngay sau đó.

"Với suy nghĩ của một thanh niên, tôi đã nhủ rằng nên viết một ca khúc về Đảng gắn với mùa xuân mới, bởi lẽ có Đảng mới có mùa xuân hoà bình, ấm áp như hôm nay. Cũng với tâm lý của một người trẻ, khi sáng tác, tôi muốn thể hiện ca khúc bằng nhịp điệu trẻ trung và lãng mạn. Khi ca khúc được chính thức phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam, rất nhiều người nói rằng “Đảng đã cho ta một mùa xuân” có nhịp điệu rất tươi trẻ, như là lời chúc Tết vậy”.

Cũng lấy cảm hứng từ ý thơ của một nhà thơ cộng sản Pháp, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã sáng tác ca khúc “Đảng đã cho ta sáng mắt sáng lòng”. Theo ông, bài thơ mang tính quốc tế, nói về Đảng của giai cấp vô sản thế giới đương nhiên trong đó có Việt Nam.

Trên nền nhạc của nhạc sĩ Phạm Tuyên, bài hát rất thuần Việt, hòa quyện giai điệu với lời thơ rất sang trọng, phù hợp hát trong những buổi lễ trang trọng. Nhưng cũng có ca khúc ca ngợi Đảng mà nhạc sĩ Phạm Tuyên lại không nhắc một chữ nào đến Đảng, như “Màu cờ tôi yêu” được phổ từ thơ của nhà thơ Diệp Minh Tuyền.

Bài hát chỉ nói lá cờ đỏ nhưng khi giai điệu cất lên ai cũng hiểu đó là nói về lá cờ búa liềm, biểu tượng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Dù viết về đề tài vốn được coi là khó nhưng ca khúc “Màu cờ tôi yêu” có giai điệu rất nhẹ nhàng, mềm mại, không khô cứng, hô khẩu hiệu.

Có thể nói với cuộc sống tràn đầy năng lượng và chan chứa niềm tin yêu với Đảng và đất nước, Bác Hồ kính yêu, nhạc sĩ Phạm Tuyên là một trong số không nhiều những “người chép sử bằng âm nhạc” thành công nhất.

Ông có một kho tàng tác phẩm đồ sộ. Trong đó hầu hết các sáng tác ra đời đúng thời điểm lịch sử của dân tộc, trở thành vũ khí sắc bén cổ vũ, động viên tinh thần chiến đấu của quân và dân ta. Đến nay, những ca khúc này vẫn còn nguyên giá trị giáo dục thế hệ con cháu về truyền thống yêu nước và lịch sử hào hùng của dân tộc.

Một mùa xuân nữa lại về, Đảng lại thêm tuổi mới và nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng vậy. Trong lòng mỗi chúng ta lại ngân nga giai điệu quen thuộc: “Đảng đã cho ta một mùa xuân đầy ước vọng/ Một mùa xuân tươi tràn ánh sáng khắp nơi nơi/ Đảng đã đem về tuổi xuân cho nước non/ Vang tiếng hát ca chứa chan niềm yêu đời…”.