Ghi âm, ghi hình phiên tòa ly hôn đưa lên mạng là vi phạm quyền con người

Ngày 26.3, hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách đã cho ý kiến về dự Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi). Quy định về việc tham dự và hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp là một trong những nội dung được các đại biểu Quốc hội quan tâm.

Đáng chú ý, tại khoản 3, Điều 141 dự thảo luật quy định: "Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử, thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp khi có sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp".

Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao (TAND tối cao) Nguyễn Hòa Bình cho biết, khi tổ chức phiên tòa, Hội đồng xét xử phải đảm bảo 3 yêu cầu, gồm: đúng luật, chất lượng và nghiêm túc. Vậy nên Hội đồng xét xử phải quy định việc đưa tin, truyền thông về phiên tòa.

"Nếu tổ chức phiên tòa mà vi phạm quyền con người là tòa vi phạm. Ví dụ, phiên tòa ly hôn, vợ nói thế này, chồng nói thế kia, toàn bộ vụ việc được ghi âm, ghi hình rồi đưa lên mạng là rất phức tạp, vi phạm quyền con người.

Người ta cũng không muốn cho xã hội biết vợ chồng họ có bao nhiêu tài sản, lý do tại sao phải ly hôn... Rất nhạy cảm xung quanh câu chuyện này", Chánh án TAND tối cao nói.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, lúc đưa ra quyết định sáng suốt nhất thì người ta bị phân tán. Bản thân Hội đồng xét xử, kiểm sát viên, luật sư cũng không muốn hình ảnh đưa lên truyền thông không đẹp, nhưng trong quá trình xét xử họ phải nhăn mặt, nhíu mày, đăm chiêu suy nghĩ chứ không phải lúc nào cũng nở nụ cười.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử, thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện khi chủ tọa phiên tòa cho phép nhằm đảm bảo cho các cơ quan tiến hành tố tụng tập trung cao nhất cho quá trình xét xử, chứ không phải để làm hình ảnh trước truyền thông.

"Chúng tôi không điều chỉnh việc truyền thông của các cơ quan báo chí về vụ án, chúng tôi chỉ điều chỉnh truyền thông trong phòng xét xử. Ra ngoài hành lang phỏng vấn ai, đưa tin như thế nào thì đó là việc của cơ quan báo chí, truyền thông, chúng tôi không điều chỉnh, không ngăn cản. Cả thế giới đều quy định như thế", ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định.

Cũng theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, TAND tối cao sẽ bổ sung vào dự thảo luật quy định tòa án sẽ ghi âm lời nói, ghi hình ảnh để phục vụ công tác nghiệp vụ và lưu trong hồ sơ vụ án, khi sử dụng những tư liệu này phải đảm bảo quyền con người.

Tránh tình trạng "bình mới rượu cũ"

Theo dự thảo, TAND tối cao đề xuất đổi tên TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) bày tỏ đồng tình với phương án giữ nguyên tổ chức tòa án ở địa phương hiện nay gồm tòa án cấp tỉnh và cấp huyện.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, dù tên gọi của tòa án cấp tỉnh, cấp huyện gắn với đơn vị hành chính địa phương, hoạt động của tòa án vẫn độc lập với bộ máy chính quyền địa phương.

Về cơ cấu tổ chức, tòa vẫn thuộc sự quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn của TAND tối cao và công tác điều động, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ được thực hiện theo ngành dọc mà không chịu sự chi phối của chính quyền địa phương.

Đại biểu chỉ rõ hệ thống tòa án hiện nay hoạt động ổn định, hiệu quả và có sự thống nhất giữa các văn bản có liên quan trong hệ thống pháp luật.

Đề xuất đổi mới chỉ đơn thuần là đổi tên gọi của tòa án tỉnh, huyện thành tòa phúc thẩm và sơ thẩm.

Còn tổ chức bộ máy vẫn được bố trí theo địa giới hành chính như hiện nay tại mỗi tỉnh/thành phố, huyện. Cơ cấu trong tòa án vẫn không có sự thay đổi so với bộ máy đang được vận hành.

Do đó, để tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”, hạn chế phát sinh các chi phí do thay đổi tên gọi, thống nhất với một số cơ quan khác có liên quan, đại biểu nhấn mạnh sự thay đổi này là không cần thiết, việc đổi mới không tạo những chuyển biến khác biệt trong công tác xét xử.