Ngày 6.11, tại Hà Nội, Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 11 với chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực” đã khai mạc và bước vào ngày làm việc đầu tiên.

Tâm điểm của ngày thứ nhất Hội thảo là phiên kỷ niệm 25 năm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) có hiệu lực.

Các đại biểu đề cao vai trò của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982. Công ước là một thể chế pháp lý toàn diện, cân bằng lợi ích quốc tế với lợi ích quốc gia của tất cả các nước, kể cả các nước không có biển nên cần được triển khai ở cả cấp độ quốc gia và cấp độ quốc tế.

Các đại biểu kỳ cựu là nhân chứng lịch sử quá trình đàm phán Công ước, các thẩm phấn/cựu thẩm phán Toà án Quốc tế về Luật biển (ITLOS) đánh giá, sau 25 năm có hiệu lực, Công ước đã vượt qua thử thách thời gian, chứng minh được hiệu quả trong việc thiết lập trật tự trên biển, tạo nên một khuôn khổ hệ thống pháp lý toàn diện về quản trị biển và xứng đáng được gọi là hiến chương đại dương.

Các chuyên gia nhấn mạnh Công ước vẫn phù hợp trong việc quản lý các vấn đề mới nổi trên biển và khẳng định vai trò của cơ quan tài phán trong việc tư vấn, giải thích, bổ sung và phát triển Công ước, góp phần hoàn thiện luật biển và giải quyết hòa bình tranh chấp trong tương lai.

Bàn về vai trò của các thể chế đa phương trong củng cố môi trường thượng tôn pháp luật và tìm kiếm giải pháp cho vấn đề Biển Đông, các đại biểu khẳng định ASEAN có vai trò quan trọng trong kiến trúc khu vực nói chung và kiểm soát, quản lý tranh chấp Biển Đông nói riêng.

ASEAN tiếp tục đóng vai trò “trung tâm” trong việc xây dựng cơ chế hợp tác khu vực, dung hoà lợi ích của các nước lớn trong bối cảnh các nước lớn cạnh tranh gay gắt nhằm xây dựng trật tự khu vực có lợi.

Trong đó ASEAN đã thông qua Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Đây là sáng kiến kịp thời, phản ánh các nguyên tắc chính của ASEAN, gồm bao trùm, bổ sung lẫn nhau, trật tự dựa trên luật lệ theo luật pháp quốc tế, và vai trò của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như là nền tảng cho đối thoại và triển khai hợp tác ở khu vực.

Đây cũng là bước phát triển tích cực và là tư tưởng chung của cộng cồng quốc tế.

Nhiều ý kiến nhấn mạnh vai trò quan trọng của ASEAN trong việc thúc đẩy hợp tác biển, và xây dựng các quy tắc hành xử theo luật pháp quốc tế và xây dựng trật tự thượng tôn pháp luật trên Biển Đông.

Có ý kiến cho rằng ASEAN và các diễn đàn do ASEAN dẫn dắt được các đại biểu đánh giá “là con đường giúp Biển Đông thoát khỏi tình trạng phức tạp”.

ASEAN tích cực thúc đẩy Trung Quốc triển khai đầy đủ và hiệu quả DOC và đàm phán một COC hiệu quả, hiệu lực và toàn diện.

Việc đàm phán COC cần minh bạch, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982 và không loại trừ quyền lợi của các bên thứ ba.

ASEAN ủng hộ thượng tôn luật lệ nhằm tìm kiếm giải pháp hoà bình, lâu dài và toàn diện cho tranh chấp Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982.

Vai trò của Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc (ĐHĐ LHQ) cũng được các đại biểu khẳng định, cho rằng ĐHĐ LHQ là nơi phù hợp để giải quyết các vấn đề hoà bình và an ninh thế giới, gồm Biển Đông.

ĐHĐ LHQ có số lượng quốc gia lớn nhất so với các thể chế đa phương khác, do đó có thể thúc đẩy thượng tôn pháp luật quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, cung cấp nền tảng cho các nước nêu vấn đề Biển Đông và thúc đẩy giải quyết hoà bình tranh chấp.

Ngày 7.11, hội thảo sẽ diễn ra với 6 phiên bàn tròn tổ chức song song và 2 phiên toàn thể tổng kết.