Nhiều trường hợp lạm dụng việc thu hồi đất vì mục tiêu lợi nhuận

Góp ý vào dự án Luật Đất đai (sửa đổi) sáng 21.6, đại biểu Lê Hữu Trí (Đoàn Khánh Hòa) ghi nhận dự thảo luật lần này thể chế hóa nhiều nội dung của Nghị quyết 18-NQ/TW. Dù vậy, đại biểu cũng cho biết, còn nhiều chế định cần tiếp tục rà soát, đánh giá, xem xét điều chỉnh và bổ sung để bảo đảm tính khả thi.

Góp ý về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, vì mục đích quốc phòng, an ninh, đại biểu Lê Hữu Trí cho rằng, dự thảo luật đã cố gắng xác định cụ thể danh mục các dự án mà Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng, vì mục đích quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, dự thảo luật cũng không thể liệt kê hết các dự án sẽ phát sinh trong tương lai. Vì vậy, dự thảo Luật cần thiết kế một chế định khác để xử lý trong trường hợp thực tế phát sinh loại dự án cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng nhưng không có trong danh mục dự án đã được ghi trong Luật. 

Đại biểu Lê Hữu Trí cho biết thêm, khi mà Luật Đất đai năm 2013 chưa được quy định rõ, dẫn đến nhiều trường hợp lạm dụng thu hồi đất của người sử dụng đất nhưng thực chất dự án không hoàn toàn để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng mà vì mục tiêu lợi nhuận của nhà đầu tư, doanh nghiệp.

"Điều này gây bức xúc cho người sử dụng đất và làm phát sinh nhiều vụ khiếu kiện kéo dài, phức tạp. Vì vậy, dự thảo Luật cần quy định rõ đối với các dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội phải vì lợi ích quốc gia công cộng hoặc vì mục đích quốc phòng an ninh nhưng phải bảo đảm tính thật cần thiết và không vì mục tiêu lợi nhuận", đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Lê Hữu Trí cũng lưu ý đối với các dự án vừa có mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng nhưng cũng có mục tiêu lợi nhuận của nhà đầu tư thì cần phân định rõ trường hợp nào được Nhà nước thu hồi đất và trường hợp nào thì nhà đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất.

Trong trường hợp nhà đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất thì cũng cần quy định tỷ lệ diện tích đất còn lại của dự án mà nhà đầu tư không thể thỏa thuận được với người sử dụng đất. Đồng thời, cần có chế định điều chỉnh chênh lệch địa tô cho người sử dụng đất để bảo đảm tính công bằng về mặt lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người bị thu hồi đất.

Đại biểu Lê Hữu Trí cũng đề nghị, cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn về thẩm quyền, mục đích phạm vi thu hồi đất, điều kiện, tiêu chí cụ thể của việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Quy định cơ chế tự thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người sử dụng đất trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án xây dựng các khu đô thị, nhà ở thương mại theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Đơn giản hóa các tiêu chí và nội dung của kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện

Góp ý về nhiệm vụ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, đại biểu Trần Thị Hiền (Đoàn Hà Nam) đề nghị, giảm bớt thủ tục hành chính và thực hiện chủ trương của Đảng về phân cấp, phân quyền, tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương không quy định nội dung, phải xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường đối với nhiệm vụ lập quy hoạch, sử dụng đất cấp tỉnh.

Về kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện tại Điều 67, đại biểu Trần Thị Hiền đề nghị, cần đơn giản hóa các tiêu chí và nội dung của kế hoạch, không nên quá chi tiết, cụ thể vì sẽ gây nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch.

Hiện nay, việc lập kế hoạch sử dụng đất phải căn cứ vào danh mục thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng đang là vấn đề gặp rất nhiều vướng mắc của các địa phương. 

Vì vậy, trong kế hoạch sử dụng đất, đại biểu Trần Thị Hiền đề nghị, chỉ cần quy định Hội đồng nhân dân thông qua danh mục thu hồi chuyển mục đích sử dụng đất trước khi quyết định thu hồi đất là đủ.

Về vấn đề thu hồi đất, đại biểu đề nghị, Cơ quan soạn thảo nghiên cứu xem xét, điều chỉnh giảm quy mô diện tích dự án nhà ở thương mại tại điểm b, khoản 1, Điều 126 xuống 5 ha đối với khu vực nông thôn, 3 ha đối với khu vực đô thị.

Đồng thời nghiên cứu quy định đối với dự án nhà ở thương mại có 100% diện tích đất nông nghiệp (bao gồm cả diện tích giao thông, thủy lợi, nội đồng mà dưới mức quy định về quy mô diện tích) thì Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án và nhà đầu tư không phải thỏa thuận dự án.

Nhà đầu tư có quyền sử dụng đất, không phân biệt phải có đất ở hoặc các loại đất khác để thực hiện dự án thì được phép chuyển mục đích sử dụng đất để làm nhà ở thương mại.