Kiểm soát quyền lực gắn với trách nhiệm giải trình

Thưa ông, như ông đã từng phản ánh về tình trạng “chuyến tàu vét” trước thời điểm kết thúc nhiệm kỳ lãnh đạo hay trước khi nghỉ hưu. Đây là thời điểm “nhạy cảm” thường xuất hiện những tiêu cực trong công tác bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ. Ông có thể nói rõ hơn về vấn đề này?

- Qua quan sát và tìm hiểu tôi thấy rằng chuyện “hoàng hôn nhiệm kỳ” dường như đã thành quy luật, cứ năm cuối nhiệm kỳ, trước khi kết thúc nhiệm kỳ là lại xuất hiện các biểu hiện tiêu cực.

Trong thời gian trước, tôi cũng đã lên tiếng về việc này trên diễn đàn Quốc hội, vào thời điểm “hoàng hôn nhiệm kỳ”, nhiều quan chức tăng tốc tham nhũng cả về tần suất và cường độ để làm “chuyến tàu vét” cuối cùng trước khi hạ cánh.

Bằng chứng là những biểu hiện cấp tốc đề bạt những người thuộc cánh hẩu hoặc những người “quan hệ, tiền tệ, hậu duệ” hay “con cháu các cụ cả” dẫn tới “đố điều đi đâu được”. Dù năng lực, phẩm chất chưa đủ nhưng vẫn phải giữ lại vì do con ông A, con bà B hay do quan hệ, đồ đệ… Đó là biểu hiện thứ nhất.

Vừa qua, chúng ta cũng đã phát hiện ra một số trường hợp có biểu hiện sai phạm trong việc bổ nhiệm sai, bổ nhiệm khi chưa đủ điều kiện với nhiều cán bộ tại một số cơ quan đã được các cơ quan truyền thông chỉ rõ.

Biểu hiện thứ hai đó là có một số trường hợp trước khi về hưu thường vội vàng ký những đề án, dự án lớn, những đề tài khoa học… để “phần trăm” chảy vào túi cá nhân càng nhiều. Sau đó họ đã kết thúc nhiệm kỳ, họ đã nghỉ, thì nhiệm kỳ sau phải nhận hậu quả từ đó.

Biểu hiện thứ ba, đó là về cuối nhiệm kỳ, nhiều lãnh đạo các đơn vị tranh thủ đi nước ngoài. Đi nước ngoài dưới danh nghĩa đi nghiên cứu, học tập kinh nghiệm nhưng thực chất là đi du lịch trá hình, hưởng thụ cán nhân trước khi về nghỉ hưu.

Vậy tại những thời điểm này cần phải lưu ý những điều gì trong công tác cán bộ và kiểm soát quyền lực, đặc biệt là với cán bộ lãnh đạo chuẩn bị hết nhiệm kỳ, thưa ông?

- Từ thực trạng nêu trên, tôi cho rằng, cần phải kiểm soát quyền lực một cách chặt chẽ trong giai đoạn này. Những người có quyền thì phải kiểm soát quyền lực để không xảy ra những biểu hiện vi phạm như đã nêu trên.

Trong công tác cán bộ cần phải có những kiểm soát để ngăn chặn việc dùng tiền ngân sách đi nước ngoài hay việc cán bộ lãnh đạo sắp về hưu ký những dự án lớn vào cuối nhiệm kỳ nhằm hưởng phần trăm chảy vào túi cá nhân.

Cùng với đó, cần phải nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và trách nhiệm giải trình. Kiểm soát quyền lực đi đôi với kiểm soát ngân sách nhà nước, đặc biệt vào những thời điểm nhạy cảm cuối nhiệm kỳ. Ngăn chặn ngay việc đề bạt bổ nhiệm và trách nhiệm giải trình của những cơ quan, người đứng đầu cơ quan, tổ chức.

Phát huy sự giám sát của nhân dân

Như ông vừa nói cần tăng cường giám sát qua việc giám sát của nhân dân, nhưng làm thế nào để người dân mạnh dạn phản ánh khi thấy sự việc, hiện tượng “chuyến tàu vét” thưa ông?

- Hoạt động của cán bộ, lãnh đạo ở đâu, như thế nào, nhân dân đều biết cả. Nếu ở cơ quan thì cấp dưới, những người ở cơ quan sẽ nắm được. Nếu ở địa phương thì nhân dân nơi cư trú người ta biết hết. Như vậy phải phát huy tai mắt của nhân dân, các tổ chức chính trị- xã hội tại địa phương trong việc này.

Tôi cho rằng chúng ta phải có những cơ chế, khuyến khích để phát hiện ra những biểu hiện sai phạm kịp thời. Đồng thời phải có cơ chế để bảo vệ những người dám đấu tranh, dám nêu ra những sai trái, những hành vi vi phạm, góp tiếng nói, ý kiến vào việc này chứ không phải là cuối cùng người ta phát hiện ra thì người ta lại trở thành nạn nhân của sự trù dập, của những sự trả thù hèn hạ.

Cùng với đó là hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng cần được tiếp tục đẩy mạnh theo tinh thần “không ngừng, không dừng, không nghỉ”. 

Việc xử lý vi phạm ngay cả khi đã về hưu, không còn chuyện “hạ cánh an toàn” sẽ góp phần ngăn chặn tư tưởng “chuyến tàu vét” không, thưa ông?

- Đúng vậy! Chủ trương của Đảng rất rõ là phải xử lý vi phạm không có vùng cấm, thậm chí cả khi còn đương chức hay khi đã về hưu. 

Việc này sẽ khiến những người lãnh đạo, đặc biệt là những người giữ những vị trí quan trọng có thẩm quyền quyết định, khi làm gì họ sẽ cân nhắc, suy nghĩ nhiều hơn đến hệ quả. 

- Xin cảm ơn ông!