"Cái áo" thể chế đã quá chật hẹp

Sáng 1.11, thảo luận về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) bày tỏ tâm đắc và tán thành với nhiều giải pháp trong kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 của Chính phủ.

Đại biểu Lê Thanh Vân nhấn mạnh, phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chính phủ cần tập trung thu hút, trọng dụng nhân tài và xây dựng phát triển đội ngũ doanh nhân dân tộc.

Về thu hút, trọng dụng nhân tài, đại biểu đánh giá cao Chính phủ đang chuẩn bị xây dựng dự thảo về vấn đề này. Đại biểu mong sớm có đạo luật để có quy tắc chung cho toàn xã hội trong vấn đề này.

Về doanh nhân dân tộc, vừa qua, Bộ Chính trị mới ban hành Nghị quyết 41, đại biểu đề nghị Quốc hội đưa ra một đoạn có "hồn cốt" tinh thần nghị quyết này trong nghị quyết chung của kỳ họp, đề nghị Chính phủ sớm có giải pháp thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị.

Trong đó, các cơ quan Nhà nước, cấp ủy chính quyền các cấp thường xuyên có đối thoại với doanh nhân; hỗ trợ doanh nhân khởi nghiệp. Đặc biệt, cần bảo vệ tài sản hợp pháp của doanh nghiệp, bổ sung các chế tài về kinh tế để xử lý vi phạm và không hình sự hóa các quan hệ kinh tế.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cần có các biện pháp mạnh mẽ trong cải cách thể chế. Cần coi thể chế như một nguồn lực, cần sớm thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách thể chế, xem đây là một điểm đột phá quan trọng.

Trong thể chế cần đặc biệt quan tâm 3 nhóm thể chế về kinh tế: xác lập bình đẳng trong phân phối nguồn lực xã hội, không kể công và tư; bảo vệ chế độ hợp đồng, bảo vệ tài sản; giải quyết tốt quan hệ Nhà nước - thị trường.

Việc các ngành và địa phương xin cơ chế đặc thù cho thấy "cái áo" thể chế của chúng ta đã quá chật hẹp, cần rà soát đồng bộ để "may áo mới cho thích hợp thay vì vá víu một cách ngắn hạn".

Ngoài ra, đại biểu cho rằng cần tiếp cận, làm chủ khoa học, công nghệ tiên tiến, tập trung vào 3 ngành công nghệ mũi nhọn: khoa học dữ liệu, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường. Sử dụng hiệu quả đồng vốn để giải quyết các vấn đề khúc mắc, giảm chi thường xuyên để chi cho đầu tư, phát triển; dùng toàn bộ tăng thu của các năm để tăng chi hoàn thiện cơ sở hạ tầng.

Ngoài ra, cần chấn hưng văn hóa và đạo đức dân tộc. Theo đại biểu, có ba nhóm người cần tiên phong trong vấn đề này gồm: Đội ngũ lãnh đạo và quản lý phải đi đầu về trách nhiệm dẫn dắt; thầy cô giáo trong nhà trường; cha mẹ trong gia đình.

"Ba nhóm người này mà dẫn đầu về văn hóa, đạo đức thì tôi tin thế hệ thanh niên sẽ có ứng xử với đạo đức văn hóa tốt hơn", đại biểu khẳng định.

Địa phương phải hỏi Trung ương, tỉnh phải hỏi bộ trưởng rất nhiều

Cùng nói về vấn đề rà soát, xử lý các văn bản quy phạm pháp luật chồng chéo, đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) cho biết, tháng 6 năm 2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 101, đây là nghị quyết chung của kỳ họp, trong đó có nội dung rà soát để xem xét nguyên nhân vì sao xảy ra tình trạng trì trệ, không dám làm của các cán bộ.

Bên cạnh việc sợ trách nhiệm không dám làm, đại biểu Lê Xuân Thân cho rằng, còn có nguyên nhân khác là quy định không rõ ràng, mâu thuẫn, chồng chéo của văn bản quy phạm pháp luật.

Do đó, trong khoảng thời gian rất ngắn (từ tháng 7-9), các cơ quan chức năng đã tích cực triển khai và rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, chủ yếu ở lĩnh vực luật, nghị định, thông tư và chưa có văn bản của các địa phương. Qua kết quả rà soát, tỉ lệ chồng chéo có nhưng không cao.

Đại biểu cho rằng, nếu dừng lại ở tỉ lệ chưa cao và để lửng ở đó thì chưa nhìn nhận được nguyên nhân dẫn đến tình trạng cán bộ không dám làm và pháp luật chồng chéo, mâu thuẫn.

Điều này dẫn đến tình trạng “địa phương phải hỏi Trung ương, tỉnh phải hỏi bộ trưởng, rất nhiều vấn đề chưa rõ vì văn bản”. Do đó, đại biểu Lê Xuân Thân đề nghị cần rà soát kỹ các nội dung cụ thể.