Đền bù tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ là thế nào?

Sáng 9.6, tại phiên thảo luận tổ về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Phát biểu ý kiến, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, tại những hội nghị lấy ý kiến cử tri có một nội dung bảo đảm người bị thu hồi đất có chỗ ở mới bằng hoặc tốt hơn nơi trước.

Ông cho rằng, nội dung này tưởng đơn giản nhưng lại là vấn đề nhức nhối nhất. Dự thảo luật quy định hàng năm HĐND tỉnh sẽ ban hành bảng giá đất để đền bù, tái định cư.

Theo ông Hoan, bảng giá đất này dựa trên cơ sở khảo sát biến động đất đai, thông qua việc mua bán, điều tra xã hội học, ấn định đơn giá để bồi thường đất. 

Ông Hoan lấy dẫn chứng việc có trường hợp người dân kiến nghị nơi tái định cư, nơi ở mới có hạ tầng tốt hơn nơi ở cũ nhưng tổng số tiền được đền bù lại không mua được chỗ ở mới. Trong khi đó, nếu vào nơi ở mới cũng khiến cuộc sống người dân đảo lộn, hàng xóm mới, nghề nghiệp mới… nên không đơn giản để chúng ta định nghĩa thế nào là bằng hay tốt hơn nơi ở cũ. 

“Tại sao chúng ta lo hết cho người dân, cho sự phát triển của địa phương mà người dân lại phản ứng, thậm chí là xung đột. Do đó, tôi thấy đây là vấn đề lớn nên đề nghị có sự tập huấn cho đội ngũ đền bù, giải phóng mặt bằng” - ông Hoan nói và cho rằng, đây mới là khâu quyết định chứ không phải là bảng giá đất.

Theo ông Hoan, chừng nào chúng ta thu hồi đất mà còn tư duy mua bán thì lúc đó vẫn thất bại. Cần phải ngồi lại với người dân, khảo sát từng hộ gia đình một, phải lắng nghe ý kiến chứ không phải ban đền bù chỉ lấy mặt bằng xuống hiện trường căn ke, đo đạc rồi nhân đơn giá ra tổng kinh phí đền bù.

Không quy định cứng nhắc các hình thức bố trí tái định cư

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, việc sửa đổi Luật Đất đai được toàn thể nhân dân quan tâm với hơn 12 triệu lượt ý kiến.

Việc thu hồi, giao đất, cho thuê đất, định giá đất, các chính sách tài chính về đất đai… thì luật phải giải quyết được. Việc sửa luật phải khơi dậy được tiềm năng, phát huy được cao nhất giá trị của nguồn lực đất đai, đóng vai trò quan trọng trong phát triển đất nước.

Đối với việc bồi thường, tái định cư, ông Khánh cho hay, cần quan tâm tới cuộc sống của nhân dân sau tái định cư, phải đảm bảo bằng hoặc tốt hơn. Trong đó, cuộc sống của nhân dân có các hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, sản xuất, sinh kế… nhưng phải gắn vào văn hóa, cộng đồng thì nhân dân mới ở. Nếu không đảm bảo các yếu tố này thì người dân không ở, không sinh sống.

Về vấn đề này, theo ông Khánh, sẽ quy định nguyên tắc trong luật, phải phân cấp cho địa phương, lãnh đạo địa phương thực hiện. Việc tái định cư cũng không cứng nhắc vì nếu “họ sẽ ở với con cái, chỉ lấy tiền cũng là một cách” hoặc “tôi có đất nơi khác, đất của anh em rồi nên tôi tự tái định cư cũng là một cách”. Ngoài ra, việc lựa chọn nơi tái định cư cũng rất quan trọng đối với người dân.

Ông Khánh cho rằng, trách nhiệm của luật đưa ra các khung, các yêu cầu, mục tiêu, mục đích nhưng chính quyền địa phương phải tham gia vào việc này. Lãnh đạo địa phương lắng nghe ý kiến người dân, điều tra xã hội học và cố gắng không quy định cứng nhắc các hình thức bố trí tái định cư.

“Chắc chắn là phải bằng rồi, còn hơn nữa thì quá tốt. Ví dụ, trên miền núi thì phong tục tập quán rất quan trọng. Với đồng bào dân tộc Mông thích ở trên cao nếu định cư mà đưa xuống dưới thấp thì người dân không thích, thậm chí không thể ở được. Do đó, bản sắc văn hóa của các dân tộc rất quan trọng” - ông Khánh thông tin.

Cũng theo bộ trưởng, vấn đề xác định giá đất được rất nhiều đại biểu quan tâm. Theo đó, việc định giá đất phải bảo đảm các nguyên tắc: Phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường.

“Thị trường sẽ thay đổi liên tục nhưng phải cố gắng làm thế nào để thị trường đó là thật, bởi lẽ còn có thị trường ảo. Trong luật có quy định một khoảng thời gian và các địa phương sẽ tiếp cận dần với bảng giá đất hàng năm.

Hội đồng nhân dân tỉnh sẽ quyết định năm sau giá đất thế nào. Chỉ có địa phương mới hiểu rõ giá đất của mình, có sốt ảo hay không, địa phương là người hiểu nhất”, ông Khánh nói và cho biết, đây là căn cứ để xác định giá đất cụ thể. Sau đó mới xác định giá đất tại những vị trí khác nhau. Như vậy, các địa phương sẽ quyết định giá đất của chính địa phương mình. 

“Khi có vấn đề đột biến, HĐND tỉnh là cấp có thể điều chỉnh giá đất. Bởi khi giá đất biến đổi rất nhanh, HĐND tỉnh thấy được việc đó nhưng trong luật quy định 1 năm đổi một lần thì cũng rất khó khăn” - ông Khánh nói và cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý.