Báo cáo với Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, ông Huỳnh Anh Minh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh BP - cho biết: BP là địa phương có diện tích lớn, đất đai màu mỡ, thời tiết và khí hậu rất ôn hoà... Vì vậy, nhiều năm qua, BP trở thành điểm đến của nhiều đồng bào dân tộc trên mọi miền đất nước. Hiện BP có 41 đồng bào dân tộc sinh sống. Tính từ năm 2005-2017, số lượng dân cư tự do (DCTD) đến BP là 18.091 hộ, với 74.681 khẩu đến từ 62 tỉnh, thành. Tỉnh đã bố trí, sắp xếp ổn định được 32.209 hộ với 128.836 khẩu. Hiện vẫn còn 4.051 hộ với 16.204 khẩu chưa được bố trí, sắp xếp chỗ định cư ổn định. Đặc biệt, trong số những hộ này là đồng bào dân tộc thiểu số từ phía bắc như: Dao (75 hộ), Mông (108 hộ), Tày (688 hộ), Thái (48 hộ), Mường (95 hộ) và các dân tộc khác (3.038 hộ).
Ông Nguyễn Văn Trăm - Chủ tịch UBND tỉnh BP - cho rằng: “Hiện tượng DCTD vào BP góp phần tạo nguồn nhân lực dồi dào để phát triển địa phương, nhưng cũng gây ra nhiều áp lực đối với địa phương, trong việc quản lý, chăm lo đời sống cho người dân. Việc DCTD phá vỡ quy hoạch chung ở một số địa bàn, gây xáo trộn về quản lý đất đai...”. Ông Nguyễn Văn Lợi - Bí thư Tỉnh uỷ BP - nói: “Dù chịu nhiều sức ép, gánh nặng từ dân DCTD, nhưng tỉnh BP vẫn phải tạo mọi điều kiện cho người dân, vì đâu cũng là dân mình. Nhưng BP thực hiện tốt chính sách, chăm lo quá chu đáo cho DCTD cũng dẫn tới bà con ngày càng kéo về... Thí dụ với bà con Việt kiều hồi hương từ Campuchia, tỉnh đã có dự án định cư cho 42 hộ, thấy tỉnh chăm lo quá tốt, bà con “bên kia” lại kéo về... Bà con về nhiều, mình không đủ nguồn lực lo, cũng chết”.
Trước áp lực ngày càng gia tăng của hiện tượng DCTD, tỉnh BP đã kiến nghị Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hoà Bình và Chính phủ sớm xem xét, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020) tỉnh BP để địa phương có cơ sở triển khai, phát triển kinh tế - xã hội. Tiếp tục có những chính sách đặc thù cho những tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số cùng chung sống như tỉnh BP. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ KHĐT và Bộ NNPTNT hỗ trợ vốn kịp thời cho tỉnh thực hiện dự án đầu tư di dời, ổn định dân cư ở 2 huyện Lộc Ninh và Bù Đốp. Đề nghị Phó Thủ tướng Chính phủ xem xét chấp thuận cho chuyển mục đích sử dụng đất đến năm 2020 của tỉnh BP; theo đó cho phép thực hiện 2 dự án định canh định cư trên địa bàn huyện Đồng Phú và huyện Bù Gia Mập v.v...
Một trong những nhu cầu rất lớn của người dân là mong mỏi được giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất... Tuy nhiên, do lệnh cấm rừng, không chuyển đổi rừng nghèo kiệt sang mục đích khác, khiến việc giao đất, công nhận quyền sử dụng đất cho người dân bị hạn chế v.v... Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình đã biểu dương tỉnh BP đã nỗ lực trong việc chăm lo, ổn định cuộc sống của số lượng lớn DCTD, trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế. Trong đó, có việc giữ vững an ninh - trật tự xã hội và an ninh biên giới... “Tuy nhiên, trong thời gian tới, phải thấy rằng di dân tự do là một quy luật. Vì vậy, cần phải tăng cường công tác quản lý nhà nước, không thể buông lỏng” - Phó Thủ tướng nói. Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình yêu cầu BP phải thực hiện các dự án gắn với di dân tự do; bảo đảm đời sống, an sinh, việc làm cho người dân. Ngăn chặn kịp thời các tranh chấp, khiếu kiện về đất đai... Phải thực hiện nghiêm lệnh cấp rừng, bảo vệ, giữ nguyên diện tích rừng đang có. Xử lý nghiêm các hành vi phá hoại rừng, xuất phát từ di dân tự do... Riêng các đề nghị về vốn cho các dự án định canh định cư và kiến nghị chuyển mục đích sử dụng đất tại một số dự án... Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình chỉ đạo các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xem xét để tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ quyết định, theo hướng đề xuất của địa phương.