Khai thác như... của riêng

Từ QL25, qua cầu Cây Sung rẽ trái là điểm đến bãi cát sông Ba (xã Ia Rtô, TX.Ayun Pa). Bao quát, bến bãi bát ngát trữ lượng cát bởi được dòng sông Ba bồi đắp. Tài nguyên khoáng sản bao la, lại nằm ở vị trí khai thác dễ, vô tình trở thành “miếng mồi” cho các đối tượng khai thác trộm. Con đường vào bến bãi bị cày nát bởi bánh xe tải, đất đai hằn lún, rách nát. Càng vào trung tâm, PV chứng kiến bến bãi tan hoang. Những lỗ hỏm sụt lún kéo dài hàng chục mét, sâu đến 3m do cát đã bị múc đi. Bãi cát bằng phẳng bị đào bới làm cho biến dạng, nham nhở.

Để khai thác trộm, DN ở đây rất “tinh khôn” khi mướn 10-15 người dùng xẻng múc cát lên xe tải thay vì dùng xe máy đào. Bởi lẽ, nếu xe bị bắt giữ thì giá trị thiệt hại rất lớn. Quan sát, PV tận thấy với số lượng người rất lớn chỉ 10 phút là cát chất đầy xe tải, xe này nối xe kia, hối hả khai thác như đại công trường. Một người dân ca thán: “Người ta khai thác tài nguyên nhà nước như là của riêng. Cứ vào ngày Thứ bảy, Chủ nhật là mức độ khai thác gia tăng, với khoảng 20 xe mỗi ngày”. Để qua mắt chính quyền, toán “cát tặc” được thuê thường chọn vườn ngô của dân làm nơi ẩn nấp. Xe tải đầy cát, rời bãi là chúng ẩn nấp, lúc nhận tín hiệu xe vào, lại lao ra bến bãi “xâu xé” khoáng sản. Phát hiện người lạ đột nhập, toán người múc trộm nhanh chóng tản ra, mất hút. Hàng trăm vệt bánh xe tải chằng chịt, ngoằn ngoèo đủ thấy mức khai thác trộm ở đây lớn cỡ nào.

Thất thoát tài nguyên... vào nhóm doanh nghiệp

Trao đổi vụ việc, Chủ tịch UBND xã Ia Rtô - Đặng Tấn Hòa kêu khó. Ông nói, khi nhận thông tin tố giác, xã chỉ định cán bộ địa chính cùng dân quân đi kiểm tra. “Tuy vậy, không thể chỉ đạo anh em bám miết ở bãi để truy đuổi, bởi họ còn lo công việc cho xã và các việc khác nữa”, ông Hòa than vãn. Hơn nữa, khó cho xã nữa là, “cát tặc” lại canh chính quyền, lúc bị phát hiện thì lái xe tải lạng lách chạy, phóng chạy bạt mạng rất nguy hiểm. “Do đó, quan điểm của xã là ủng hộ nhà nước cho đấu giá để khoáng sản được khai thác đúng quy định pháp luật”, Chủ tịch xã Ia Rtô đề xuất.

Tại bến bãi sông Ba này, chỉ số ít người dân khai thác cát thủ công để lấy vật liệu xóa nhà dột nát. Giờ những “ông chủ” DN với hàng loạt xe tải hiện đại khai thác kiểu làm giàu… tàn phá sông suối, vơ vét tài nguyên khiến người dân bức xúc đỉnh điểm.

Bí thư Thị ủy Ayun Pa - Thái Thanh Bình thẳng thắn: “Nếu mà các hộ gia đình khai thác thủ công phục vụ công trình dân sinh như xây nhà, xây cử thì ủng hộ, tạo điều kiện. Chứ khai thác nhằm kinh doanh trục lợi thì chắc chắn phải xử lý, ngăn chặn”. Đồng quan điểm, Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường (TNMT) TX. Ayun Pa Lê Hữu Thùy - khẳng định: “Nếu có chuyện xe tải đua nhau khai thác khoáng sản trái phép, đơn vị sẽ phối hợp cùng cảnh sát môi trường TX. Ayun Pa truy bắt ngay”.

Trao đổi với PV Báo Lao Động, sở TNMT Gia Lai khẳng định, khu vực bãi cát xã Ia Rtô (Ayun Pa) chưa được cấp phép. “Trước đó, Cty TNHH MTV Thảo Minh Ayun Pa (địa chỉ 04/ Nguyễn Viết Xuân, P.Đoàn Kết, TX.Auyn Pa) trúng thầu bãi cát này, nhưng quá hạn thời gian thăm dò, hơn nữa Cty có đơn trả lại mỏ nên các cơ quan chức năng đã ra thông báo chấm dứt hiệu lực khai thác”, đại diện sở TNMT Gia Lai cho biết.

Để bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản, Phó Chủ tịch tỉnh Gia Lai Kpă Thuyên đã có ý kiến bằng văn bản chỉ đạo sở TNMT, sở Công thương cùng UBND các huyện thị tăng cường thanh, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động khoáng sản. Thế nhưng tại TX. Ayun Pa, “cát tặc” đua nhau hoạt động, nguồn lợi khoáng sản rơi vào nhóm lợi ích DN, còn chính quyền chẳng có động thái trấn áp, dù rằng lệnh của tỉnh đã ban hành.