Tham nhũng vặt khiến người dân bức xúc, làm chùn bước nhà đầu tư

Thảo luận về công tác phòng chống tội phạm, tham nhũng, tiêu cực chiều 8.11, Đại biểu Quốc hội, GS Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) nhận định: "Tham nhũng vặt ngày càng tinh vi, nhức nhối, gây phiền hà, kéo dài thời gian công việc. Hệ lụy khiến người dân, doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần, phải quà cáp, biếu xén". 

"Nhiều vụ việc còn đòi hỏi phí bôi trơn, đáng sợ việc này càng trở nên phổ biến, có thể gặp trong khám chữa bệnh, tư vấn đất, thi tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ, làm luận văn, luận án… Họ lợi dụng kẽ hở về cơ chế, chính sách tranh thủ sự thiếu hiểu biết của công dân, tận dụng tối đa vị trí công tác đang nắm giữ để đòi hỏi lót tay, yêu cầu bôi trơn", ông Trí nói.

Theo đại biểu Trí, "tham nhũng vặt" như "vòi bạch tuộc" bám chặt, gây bức xúc lớn cho người dân, doanh nghiệp, làm chùn bước nhà đầu tư, các hoạt động xã hội bị chậm lại, đổ vỡ; làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với cán bộ, vốn được coi là công bộc của dân.

"Trong buổi chất vấn vừa qua, Tổng Thanh tra Chính phủ thừa nhận có nhũng nhiễu, phiền hà trong thực thi công vụ của một bộ phận cán bộ đối với người dân. Tại diễn đàn này, tôi xin bày tỏ mong muốn của cử tri, nhân dân tới Đảng, Nhà nước cần tập trung hơn nữa chống tham nhũng vặt, tiêu cực”, đại biểu Trí đề nghị.

Vẫn theo GS Nguyễn Anh Trí, qua báo cáo của các cơ quan, bản thân ông đánh giá cao nỗ lực chống tội phạm, tiêu cực; sự vào cuộc nhanh, nghiêm minh trong các vụ tham nhũng lớn, nhất là vụ Việt Á. Tuy vậy, theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, số vụ xử lý tham nhũng vặt chưa được nhiều. Số liệu cho thấy, năm 2022 có 477 cán bộ, công chức vi phạm quy tắc ứng xử, còn quá khiêm tốn so với thực tế.

Đại biểu cho rằng chống tham nhũng vặt là rất khó vì tính phổ biến, đôi khi mơ hồ, có khi chính người bị nhũng nhiễu lại tặc lưỡi cho qua. Tuy nhiên việc chống tham nhũng vặt có thể làm được tốt hơn khi có vào cuộc của cả xã hội, nhất là của nhân dân. Vì vậy, cần phổ biến chính sách pháp luật nhiều hơn và rộng hơn.

Buông lỏng quản lý tạo ra tâm lý nhờn luật

Thảo luận về vấn đề này, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) nhấn mạnh quan điểm cần đảm bảo thị trường chứng khoán phát triển lành mạnh, minh bạch.

Bà Hoa cho biết, theo báo cáo của Chính phủ, lãnh đạo một số tập đoàn tư nhân đã bị khởi tố liên quan đến thao túng thị trường chứng khoán, chiếm đoạt tài sản. Đây là các vụ án tác động tới thị trường chứng khoán thời gian qua.

Qua những vụ án này, cơ quan điều tra phát hiện nhiều hành vi, vi phạm như mua bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin trước khi giao dịch của cổ đông lớn, người có liên quan. 

Đó là thủ đoạn thao túng, trực tiếp mượn, thuê người mở nhiều tài khoản chứng khoán, nhằm liên tục mua bán cổ phiếu giữa các tài khoản với nhau, tạo cung cầu giả, đẩy giá cổ phiếu thu hút nhà đầu tư trên thị trường. Sau đó bán cổ phiếu thu lợi bất chính. Làm giả hồ sơ tài liệu, tăng vốn khống sau đó phát hành trái phiếu. Tung tin giả mạo trên thị trường trên các mạng xã hội, lôi kéo các nhóm tư vấn.

"Các hành vi với những thủ đoạn nêu trên đã gây thiệt hại nặng nề cho nhiều nhà đầu tư, làm thị trường chứng khoán có những giai đoạn chao đảo, làm ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường vốn, giảm niềm tin của nhà đầu tư tới thị trường chứng khoán", đại biểu đoàn Nam Định nhấn mạnh.

Đại biểu Hoa đã chỉ ra các nguyên nhân của thực trạng này. Đầu tiên do sự sơ hở, bất cập của hệ thống pháp luật trên thị trường chứng khoán, quản lý doanh nghiệp đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng các quy định của luật.

Cùng với đó là sự tinh vi, liều lĩnh và bất chấp mọi thủ đoạn của kẻ phạm tội, thậm chí đưa cả người nhà cùng thực hiện hành vi phạm tội. 

Ngoài ra là sự buông lỏng của một số cơ quan quản lý có thẩm quyền trong giai đoạn nhất định. Điều đáng lưu ý, những hành vi nêu trên đã xảy ra nhiều lần, nhưng không bị phát hiện, hoặc từng bị phát hiện nhưng chỉ bị xử lý vi phạm hành chính. "Điều này tạo nên tâm lý nhờn luật của đối tượng phạm tội", bà Hoa nhấn mạnh.

Nữ đại biểu cho rằng, không bỏ lọt tội phạm, nhưng cũng không hình sự hóa quan hệ dân sự kinh tế. Do đó, đại biểu cho biết, bên cạnh xử lý nghiêm các hành vi cố ý vi phạm quy định của pháp luật, cần tạo điều kiện cho đối tượng khắc phục vi phạm. 

Từ thực tiễn, đại biểu đề nghị sửa đổi các quy định của pháp luật có liên quan đến thị trường chứng khoán và quản lý doanh nghiệp. Đồng thời, xử lý nghiêm những cá nhân, pháp nhân thương mại trực tiếp có liên quan nếu có đầy đủ số liệu.