Lê Minh Thoa vừa trở về sau đại lễ cầu siêu hương hồn 64 liệt sĩ hy sinh tại Gạc Ma do Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức ở chùa Vĩnh Nghiêm (TP Hồ Chí Minh). Gian nhà đầu đường Tăng Bạt Hổ quá nhỏ để kê chiếc bàn bán phở trưng dụng từ vỉa hè. Thoa có vẻ vui hơn lần gặp trước. 

“Ký ức Gạc Ma, Trường Sa chưa bao giờ nguôi ngoai nơi người còn lại như chúng tôi. Mỗi năm, đến ngày này là rưng rức nhớ thương đồng đội”, anh nói. Lê Minh Thoa là thành viên tăng cường trên tàu HQ 604 trong chiến dịch “CQ 88” lịch sử. Sáng 14.3.1988, khi những chiến sĩ công binh quả cảm chuyền tay bảo vệ lá cờ đỏ sao vàng trong trận chiến không cân sức ở bãi đá ngầm Gạc Ma, thì anh làm nhiệm vụ dưới hầm máy. Cũng như đồng đội trên bãi đá, HQ 604 trở thành mục tiêu tấn công của nhóm tàu khu trục đối phương. Con tàu bị hỏa lực 100 mm, 76 mm… vây bủa. Hầm máy bị xuyên phá, nước tràn ào ạt, áo quần bốc cháy, Thoa trèo lên boong, phóng mình xuống biển.

 “Quanh tôi, anh em ngụp lặn chới với. Người chụp được can nước, có người níu mảnh ván vỡ ra. Đạn bay ràn rạt qua đầu.  Thoa là 1 trong 9 chiến sĩ Gạc Ma sống sót bị Trung Quốc bắt làm tù binh, được trao trả về nước tháng 9.1991. Thoa quay về Quân chủng Hải quân trong đội hình Lữ đoàn 125 đóng ở Tân Cảng Sài Gòn. Tháng 11.1996, anh ra quân với quân hàm trung úy.

Cho đến khi được truyền thông “phát hiện” cách đây hơn 1 năm, Thoa vẫn lặng lẽ, âm thầm đánh vật với nợ nần, cơm áo. Khó nghèo đến nỗi, cái gia đình đầu tiên anh gây dựng lên, dẫu đã 2 mặt con, cũng phải xẻ đàn tan nghé. Trở lại Quy Nhơn, người cựu binh Trường Sa năm xưa gạt nước mắt “làm lại cuộc đời”. Gánh phở bình dân đặt trên vỉa hè trước nhà, người vợ sau công việc bấp bênh, 3 đứa con vịt gà nheo nhóc. 

“Nhờ báo chí viết lên, nhiều người biết, ủng hộ. Giờ mỗi ngày bán chừng 80 – 100 tô, tạm đủ chi tiêu chứ trước kia cực lắm”. Nhận suất quà 30 triệu đồng từ Phó chủ tịch LĐLĐ Bình Định Nguyễn Ngọc Anh, Thoa xúc động nói sẽ chắt bóp sử dụng hiệu quả, tiết kiệm: “Trước mắt, tôi sẽ mua vài chiếc bàn, sắm sanh, nâng cấp mấy thứ phụ tùng bếp núc, góp thêm vào phần nuôi dưỡng, học hành của tụi nhỏ”.

Thoa đang “bế tắc” trước cánh cửa tiếp nhận thủ tục thương binh. Nhóm tù binh từ Trung Quốc về nước, có 4 người được chứng nhận thương binh. Riêng anh, với nhiều vết thương ở hàm, bàn tay, thái dương trái, vai trái, chân phải…, vẫn vô vọng tìm kiếm cơ hội giám định lại thương tật. 

“Cơ quan chính sách yêu cầu phải có giấy chứng thương. Tôi ở tù 3, 4 năm bên Trung Quốc làm sao chứng thương? Ai chứng thương?". Điều an ủi còn lại với Thoa là từ 2015, anh được chứng nhận là cựu tù chính trị, được hưởng chế độ dành cho người bị tù đày.