Theo một lá thư mà Reuters có được, Gazprom thông báo với các khách hàng ở Châu Âu rằng không thể đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt vì những trường hợp bất khả kháng.
Các doanh nghiệp thường viện dẫn điều khoản bất khả kháng khi có những trường hợp không lường trước khiến doanh nghiệp không thể hoàn thành nghĩa vụ hợp đồng.
Bức thư đề ngày 14.7 của Gazprom cho biết, họ không thể hoàn thành nghĩa vụ cung cấp khí đốt do trường hợp bất khả kháng, có hiệu lực từ ngày 14.6. Tin tức được đưa ra khi Nord Stream (hay còn gọi là Nord Stream 1 để phân biệt với Nord Stream 2), đường ống quan trọng cung cấp khí đốt của Nga đến Đức và Châu Âu, đang được bảo trì thường niên từ ngày 11 đến 21.7.
Bức thư làm dấy lên lo ngại ở Châu Âu rằng, Mátxcơva có thể không vận hành Nord Stream để trả đũa các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga vì chiến dịch quân sự ở Ukraina.
Nguồn cung khí đốt của Nga đã giảm qua các tuyến đường chính trong một số tháng, bao gồm cả qua Ukraina và Belarus cũng như qua Nord Stream dưới Biển Baltic.
Một nguồn tin cho biết bức thư từ Gazprom đề cập đến nguồn cung khí đốt qua Nord Stream là bất khả kháng.
Hans van Cleef - nhà kinh tế năng lượng cao cấp tại ABN Amro - nói: “Điều này có vẻ như là một gợi ý đầu tiên rằng nguồn cung cấp khí đốt qua Nord Stream có thể sẽ không tiếp tục sau khi quá trình bảo trì 10 ngày kết thúc”.
Ông nói thêm: “Tùy thuộc vào các trường hợp mà tuyên bố tình trạng bất khả kháng. Cho dù những vấn đề này mang tính kỹ thuật hay chính trị, nó có thể là bước leo thang tiếp theo giữa Nga và Đức cũng như Nga và Châu Âu”.
Uniper - nhà nhập khẩu khí đốt Nga lớn nhất của Đức - là một trong số những khách hàng cho biết đã nhận được lá thư, và đã chính thức bác bỏ tuyên bố của Gazprom là vô lý.
RWE - nhà sản xuất điện lớn nhất của Đức và là nhà nhập khẩu khí đốt khác của Nga - cũng cho biết đã nhận được thông báo bất khả kháng.
Gazprom đã cắt giảm công suất của đường ống Nord Stream xuống 40% vào ngày 14.6, với lý do là nhà cung cấp thiết bị Siemens Energy đang bảo trì một tuabin ở Canada.
Sau những tranh cãi về việc tuabin bị mắc kẹt ở Canada do vướng lệnh trừng phạt, Ottawa đã gửi trả tuabin của Nord Stream cho Đức bằng máy bay vào ngày 17.7 sau khi công việc sửa chữa hoàn tất - tờ Kommersant đưa tin hôm 18.7. Sẽ mất 5 đến 7 ngày nữa để tuabin tới Nga với điều kiện không có vấn đề gì về hậu cần và hải quan.
Cùng ngày 18.7, Bộ Kinh tế Đức cho hay, không thể cung cấp thông tin chi tiết về tuabin. Nhưng một phát ngôn viên của Bộ nói rằng, đây là bộ phận thay thế, do đó chỉ được sử dụng từ tháng 9, có nghĩa là việc không có tuabin không thể là lý do thực sự dẫn đến sự sụt giảm nguồn cung trước khi bảo dưỡng đường ống.
Tuy nhiên, tập đoàn dầu khí OMV của Áo tin rằng, việc vận chuyển khí đốt từ Nga qua đường ống Nord Stream sẽ tiếp tục như kế hoạch.
Zongqiang Luo - nhà phân tích khí đốt tại công ty tư vấn Rystad Energy - nói: "Động cơ của Gazprom là không chắc chắn, nhưng tuyên bố về tình trạng bất khả kháng sẽ không có tác động đáng kể đến bối cảnh hiện tại".
EU đặt mục tiêu ngừng sử dụng nhiên liệu hóa thạch của Nga vào năm 2027 nhưng muốn Nga vẫn tiếp tục cung cấp trong thời điểm hiện tại để EU tìm kiếm các nguồn thay thế.
Đối với Nga và đối với Gazprom, xuất khẩu năng lượng là nguồn thu quan trọng khi các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến tình hình tài chính của Mátxcơva trở nên khó khăn hơn.
Theo Bộ Tài chính Nga, ngân sách liên bang đã thu được 6,4 nghìn tỉ rúp (114,29 tỉ USD) từ việc bán dầu khí trong nửa đầu năm. Kế hoạch cho cả năm 2022 là 9,5 nghìn tỉ rúp.
Thời gian ân hạn đối với các khoản thanh toán hai trái phiếu quốc tế của Gazprom sẽ hết hạn vào ngày 19.7 và nếu các chủ nợ nước ngoài không được thanh toán thì về mặt kỹ thuật, công ty sẽ bị vỡ nợ.