Ukraina, Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ ca ngợi tiến bộ tại các cuộc đàm phán với Nga ở Istanbul nhằm mục đích nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc ở Biển Đen để giảm bớt nguy cơ chết đói của hàng triệu người.
Nga và Ukraina đã đồng ý thành lập một trung tâm điều phối chung về xuất khẩu ngũ cốc ở Istanbul, bao gồm đại diện của tất cả các bên - Reuters dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết sau cuộc đàm phán bốn bên có sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc.
Ông Akar thông báo, một thỏa thuận sẽ được ký vào tuần tới. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đảm bảo an toàn cho các chuyến hàng và các bên sẽ cùng kiểm tra ngũ cốc tại các cảng.
"Nhiệm vụ của trung tâm điều phối sẽ là thực hiện giám sát chung và điều phối hàng hải an toàn ở Biển Đen" - Tham mưu trưởng Ukraina, ông Andriy Yermak viết trên Twitter.
Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky bày tỏ lạc quan trong các bình luận đêm khuya: "Phái đoàn Ukraina đã báo cáo với tôi rằng đàm phán có tiến triển. Trong những ngày tới, chúng tôi sẽ thống nhất các chi tiết với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc”.
Bộ Quốc phòng Nga không đưa ra bình luận ngay lập tức.
Ngoài là nhà cung cấp lúa mì lớn trên toàn cầu, Nga còn là nhà xuất khẩu phân bón lớn và Ukraina là nhà sản xuất ngô và dầu hướng dương.
Thỏa thuận về xuất khẩu ngũ cốc của Ukraina được coi là quan trọng đối với an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các quốc gia đang phát triển và để ổn định thị trường.
Nhưng Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho biết cần phải làm việc nhiều hơn trước khi thỏa thuận được hoàn tất. “Chúng tôi đã chứng kiến một bước tiến quan trọng. Chúng tôi vẫn cần nhiều thiện chí và cam kết của tất cả các bên” - ông Guterres nói với các phóng viên ở New York.
Ukraina và phương Tây cáo buộc Nga làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu và thúc đẩy lạm phát. Kiev và các đối tác phương Tây cáo buộc Mátxcơva ngăn cản các chuyến tàu chở ngũ cốc rời cảng ở Biển Đen, góp phần khiến giá lương thực toàn cầu tăng cao. Mátxcơva phủ nhận cáo buộc, khẳng định đã cung cấp lối đi an toàn cho các tàu vận tải và chính Ukraina ngăn các tàu dân sự rời cảng. Nga cũng nói rằng việc Kiev đặt thuỷ lôi trên biển đã tạo ra mối đe dọa đối với hàng hải trong khu vực.
Điện Kremlin cũng cho biết các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến Nga khó tài trợ và bảo hiểm cho các dịch vụ vận chuyển hàng hóa hàng hải của mình.
Hãng thông tấn Interfax của Nga dẫn lời ông Pyotr Ilyichev - Vụ trưởng Vụ các tổ chức quốc tế của Bộ Ngoại giao Nga - cho biết Nga muốn kiểm soát và kiểm tra chính các tàu chở ngũ cốc để loại trừ buôn lậu vũ khí.
Trước khi tiến độ được công bố, các nhà ngoại giao nói rằng kế hoạch đang được thảo luận bao gồm các tàu Ukraina hướng dẫn các tàu chở ngũ cốc ra vào các cảng đã sạch thuỷ lôi; Nga đồng ý đình chiến trong khi các chuyến hàng chuyển đi; và Thổ Nhĩ Kỳ - được Liên Hợp Quốc hỗ trợ - kiểm tra các tàu để xoa dịu lo ngại của Nga về việc buôn lậu vũ khí.
RIA dẫn lời một nguồn tin ngoại giao giấu tên cho biết yêu cầu của Nga bao gồm việc loại bỏ "những trở ngại đối với xuất khẩu" do các lệnh trừng phạt tạo ra, với lý do "bảo hiểm hàng hải, hậu cần, vận tải, dịch vụ và hoạt động ngân hàng".
Một quan chức cao cấp của Liên Hợp Quốc tiết lộ, hầu hết các điểm mấu chốt trong các cuộc đàm phán để nối lại hoạt động xuất khẩu ở Biển Đen của Ukraina đã được khắc phục, đồng thời mô tả các cuộc thảo luận tại Istanbul là một "bước đột phá".