Theo CNN, chuyến thăm kéo dài 10 giờ là một thách thức tối mật, an ninh cao đối với Tập đoàn Đường sắt Ukraina (Ukrzaliznytsia) - nhà điều hành mạng lưới đường sắt Ukraina thuộc sở hữu nhà nước. Nhưng đây không phải là thách thức đầu tiên của Ukrzaliznytsia.

Khi các tuyến hàng không thương mại đến Ukraina bị hủy bỏ và bầu trời quá nguy hiểm để đưa các chính trị gia ra vào đất nước, mạng lưới đường sắt của Ukraina đã trở thành đường cao tốc ngoại giao của đất nước. Cho đến nay, hơn 200 phái đoàn ngoại giao nước ngoài đã đến Ukraina bằng tàu hỏa.

Các nhà lãnh đạo thế giới bao gồm Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Thủ tướng Anh Rishi Sunak, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Italia Giorgia Meloni đều đến Kiev bằng tàu hỏa. Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida là nhà lãnh đạo G7 duy nhất chưa đến thăm Ukraina bằng tàu.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky là người thường xuyên sử dụng đường sắt trong các chuyến công tác ngoại giao ở nước ngoài.

Hệ thống đường sắt lớn thứ 12 thế giới

Chuyến thăm Kiev của Tổng thống Mỹ Joe Biden trên chuyến tàu được mệnh danh là "Rail Force One" đã làm nổi bật mạng lưới đường sắt rộng lớn của Ukraina với chiều dài hơn 24.000 km, lớn thứ 12 trên thế giới.

Ukrzaliznytsia là nhà vận chuyển hành khách đường sắt lớn thứ 6 trên thế giới và thứ 7 về vận chuyển hàng hóa.

Được xây dựng lần đầu tiên vào thời tiền Xô Viết, đường sắt của Ukraina chủ yếu là đường sắt khổ rộng - khác với khổ tiêu chuẩn mà hầu hết châu Âu sử dụng.

Trong khi các lực lượng Ukraina phá hủy đường sắt xuyên biên giới với Nga, mạng lưới đường sắt của nước này vẫn kết nối với các quốc gia khác, mặc dù các khổ đường có sự khác biệt, nghĩa là các đoàn tàu thường không thể đi qua biên giới. Để giải quyết vấn đề này, trong năm qua Ukraina đã xây dựng lại các phần của những tuyến đường không còn tồn tại trước đây tới các nước láng giềng bao gồm Moldova, Ba Lan và Romania.

Điều này không chỉ giúp hành trình của hành khách dễ dàng hơn, mà còn rất quan trọng đối với vận chuyển hàng hóa - và đối với phần lớn thế giới, vốn phụ thuộc vào sản phẩm của Ukraina, bao gồm cả ngũ cốc. 

Năm 2022, 28,9 triệu tấn ngũ cốc được vận chuyển qua đường sắt, phần lớn được xuất khẩu. Tổng cộng, gần 60 triệu tấn hàng hóa đã được xuất khẩu từ Ukraina, theo Ukrzaliznytsia.

Tổng cộng, công ty đã vận chuyển 17,1 triệu hành khách bằng các chuyến tàu đường dài trong năm 2022, chủ yếu là các dịch vụ giường nằm.

“Trước chiến tranh, chúng tôi có máy bay, ôtô, xe buýt và tàu hỏa” - giám đốc điều hành của Ukrzaliznytsia Alexander Kamyshin nói với CNN. “Bây giờ chúng tôi có tàu hỏa và ôtô, không có máy bay. Và chúng tôi là một quốc gia rộng lớn. Vì vậy, để đi từ Kiev đến tây, nam hoặc đông Ukraina, đi tàu giường nằm xuyên đêm là cách tốt nhất.

Tất nhiên, hầu hết những bức ảnh đã thấy trong năm qua của Đường sắt Ukraina là những người tị nạn. Ukrzaliznytsia cho biết đã giúp 4 triệu người đến nơi an toàn vào năm 2022.

Khoảng 2.500 thường dân đã được sơ tán để điều trị y tế bằng đường sắt vào năm ngoái. Mạng lưới này cũng vận chuyển gần 336.000 tấn hàng viện trợ nhân đạo.

Đường sắt Ukraina "tốt hơn đường sắt Đức"

Có lẽ điều phi thường nhất trong hành trình của Tổng thống Biden đến Ukraina là việc chứng minh Ukrzaliznytsia vận hành trơn tru.

Ông Kamyshin đã xin lỗi trên Twitter rằng, vì hành trình phức tạp của ông Biden, “chỉ có 90% chuyến tàu chạy đúng giờ" vào ngày hôm đó.

Để so sánh, ở Mỹ, Amtrak nổi tiếng với những chuyến tàu chở khách chạy muộn. Số liệu về hiệu suất đúng giờ mới nhất của Amtrak, tính đến tháng 6.2022, cho thấy trung bình chỉ hơn 22% số chuyến tàu chạy đúng giờ trên khắp nước Mỹ.

Tại Anh, chỉ có 67,7% số chuyến tàu chạy đúng giờ, theo dữ liệu mới nhất.

Alla Penalba, cư dân Kiev cho biết, các dịch vụ đường sắt luôn luôn tuyệt vời. Vì các hãng hàng không giá rẻ vào Ukraina muộn hơn so với phần còn lại của châu Âu nên nước này vẫn duy trì mạng lưới các chuyến tàu đêm.

Một chuyến tàu xuyên biên giới đến Ba Lan có giá khoảng 50 Euro (53 USD) cho một chiếc giường nằm trên toa hạng hai dành cho 4 người. Penalba cho biết, các tuyến nội địa thậm chí còn rẻ hơn - khoảng 15-30 Euro, trong khi hạng nhất vào khoảng 40 Euro.

Đường sắt của Ukraina thậm chí được nhiều người đánh giá tốt hơn đường sắt của Đức. Koen Berghuis, tổng biên tập của trang web du lịch Paliparan chuyên về xe lửa, nhận xét, nếu so sánh sự đúng giờ, thì hệ thống đường sắt của Ukraina “tốt hơn của Đức”.

“Họ đang làm một công việc xuất sắc - ngay cả bây giờ, các đoàn tàu ít nhiều vẫn chạy đúng giờ” - Berghuis nói.

Ngoại giao tàu hỏa

Tất nhiên, các chính trị gia không đi tàu ở khoang hạng ba. Kamyshin cho biết, các vị khách ngoại giao đặc biệt trong thời kỳ chiến sự “thường dành nhiều thời gian trên tàu hơn là trong thành phố”.

“Đó là lý do tại sao cách chúng tôi đối xử với họ thực sự quan trọng. Các chuyến tàu cũng truyền tải những thông điệp mà chúng tôi muốn gửi đến họ" - ông nói.

Một bình hoa diên vĩ được đặt trên tàu trong chuyến thăm Ukraina của Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier. Đối với một chính trị gia khác, nhân viên đeo các phụ kiện có họa tiết da báo, thể hiện sự đồng tình với xe tăng Leopard-2 mà Ukraina đang yêu cầu từ quốc gia này.