Theo CNN, một cuộc cách mạng đường sắt có thể cảm nhận được ở châu Âu, với các tuyến đường sắt cao tốc và nhà khai thác mới đi vào hoạt động. Ở Tây Ban Nha, Đức và Áo, các chương trình khuyến mại vé giá rẻ cũng đóng vai trò quan trọng.

Với rất nhiều đầu tư vào đường sắt, dường như quá trình đường sắt hóa mạng lưới vận tải hàng không của châu Âu đang được tiến hành tốt. Tuy nhiên, trong thực tế, đó vẫn là một giấc mơ xa vời.

Động thái tượng trưng

Năm nay đã có một khởi đầu mạnh mẽ với dự luật mới ở Pháp cấm các chuyến bay ngắn trên một số tuyến nội địa để giúp nước này cắt giảm mức độ ô nhiễm đang làm nóng hành tinh.

Để lệnh cấm được áp dụng, EU khẳng định tuyến đường hàng không được loại bỏ phải có giải pháp thay thế là đường sắt cao tốc có thể di chuyển giữa hai thành phố trong vòng chưa đầy hai tiếng rưỡi. Cũng phải có đủ các chuyến tàu chạy sớm và chạy muộn để du khách có thể dành ít nhất tám giờ ở điểm đến.

Điều này có nghĩa là, khi mọi thứ ổn định, chỉ có ba tuyến bay bị loại bỏ: Từ sân bay Paris-Orly đi Bordeaux, Nantes và Lyon.

Trên thực tế, phán quyết của Ủy ban châu Âu đã làm giảm bớt kế hoạch ban đầu của Pháp khai tử thêm 5 tuyến bay nữa: Từ sân bay Charles de Gaulle ở Paris đến Bordeaux, Nantes, Lyon và Rennes, và tuyến Lyon đến Marseilles.

Jo Dardenne, Giám đốc hàng không của Nhóm Giao thông và Môi trường (T&E) cho biết: “Lệnh cấm các chuyến bay của Pháp là một động thái mang tính biểu tượng, nhưng sẽ có rất ít tác động đến việc giảm lượng khí thải”.

T&E ước tính, ba tuyến bay bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm chỉ chiếm 0,3% lượng khí thải do các chuyến bay cất cánh từ lục địa Pháp tạo ra và 3% lượng khí thải của các chuyến bay nội địa của đất nước.

Nếu thêm 5 tuyến bay mà chính quyền Pháp muốn đưa vào, những con số đó sẽ lần lượt là 0,5% và 5%.

Nhiều hạn chế sắp tới

Về mặt tích cực, mặc dù có tác động hạn chế, nhưng phán quyết của Pháp đã tạo ra một tiền lệ mà ngành hàng không khó có thể bỏ qua vào thời điểm đang chịu sự giám sát ngày càng tăng của công chúng cũng như các chính trị gia.

Patrick Edmond, Giám đốc điều hành của Altair Advisory - một công ty tư vấn hàng không có trụ sở tại Ireland - cho biết: “Các biện pháp của Pháp quá nhỏ trong phạm vi hiện tại. Tuy nhiên, chúng ta có thể nhìn nó theo một cách khác - như một dấu hiệu báo trước nhiều hạn chế hơn đối với ngành hàng không, điều có thể xảy ra nếu ngành không nghiêm túc hơn trong việc khử carbon”.

Pháp không phải là quốc gia châu Âu đầu tiên có quan điểm cứng rắn đối với các chuyến bay siêu ngắn.

Vào năm 2020, Chính phủ Áo đã cứu trợ hãng hàng không quốc gia với điều kiện hãng này phải bỏ tất cả các chuyến bay mà hành trình đó có thể đi bằng tàu hỏa trong 3 tiếng.

Các quốc gia châu Âu khác được cho là cũng đang xem xét hạn chế các chuyến bay thương mại chặng ngắn. Tây Ban Nha đã vạch ra kế hoạch cắt giảm các chuyến bay mà hành trình tàu hỏa mất ít hơn 2,5 giờ vào năm 2050.

Không có gì ngạc nhiên khi những động thái này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo trong ngành hàng không.

“Đối với nhiều người ra quyết định, việc cấm các chuyến bay ngắn và thể hiện sự ủng hộ đối với ngành đường sắt là một chiến thắng dễ dàng để giành được sự ủng hộ của công chúng, đặc biệt là ở châu Âu” - Montserrat Barriga, Tổng Giám đốc của ERA, nói với CNN.

Trở ngại để chuyển đổi

Jon Worth, người sáng lập nhóm vận động công cộng Trains for Europe (Tàu hỏa cho châu Âu), cho biết trong khi tàu hoả đang chạy những tuyến mới xuyên châu Âu (góp phần vào sự sụp đổ gần đây của hãng hàng không quốc gia Italia Alitalia), thì các nhà khai thác đường sắt có thể làm được nhiều hơn thế.

Ông nói, giá vé cao và tần suất thấp vẫn là một trở ngại trong việc thu hút nhiều người chuyển từ đi máy bay sang đi tàu, đặc biệt là trên các tuyến trục chính như Paris (Pháp) đến Amsterdam (Hà Lan), Frankfurt (Đức) và Barcelona (Tây Ban Nha).

Kết nối tốt hơn giữa đường sắt liên tỉnh và sân bay cũng sẽ làm giảm nhu cầu về các chuyến bay ngắn. Worth cho biết, việc cung cấp vé kết hợp là điều cần thiết, chẳng hạn nếu một chuyến tàu bị hoãn và lỡ nối chuyến, hành khách sẽ được chuyển sang chuyến tiếp theo, như đang áp dụng với các chuyến bay nối chuyến.

Việc này diễn ra khá hiệu quả ở các quốc gia nơi các hãng hàng không và nhà khai thác đường sắt hợp tác, bao gồm Đức, Áo, Pháp, Thụy Sĩ và Tây Ban Nha. Vào tháng 2 năm 2023, hãng hàng không Italia ITA Airways - hãng kế nhiệm của Alitalia - đã ký kết hợp tác với nhà điều hành đường sắt quốc gia của Italia để tạo ra các liên kết.

Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực vẫn còn nhiều việc phải làm - đối với những người mới bắt đầu, các kế hoạch trên chỉ giới hạn ở các hãng hàng không quốc gia. Một bộ luật được đề xuất có tên là Dịch vụ di động kỹ thuật số đa phương thức dự kiến ​​sẽ được Ủy ban châu Âu thông qua vào năm 2023 với mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho loại hình du lịch đa phương thức này rộng rãi hơn.