Giữ vị trí giáo viên tiếng Anh tại một trường học ở Tokyo, Hideya Tokiyoshi đã không được tăng lương trong suốt 30 năm làm nghề.

Từ bỏ hy vọng nâng cao thu nhập bằng nghề giáo, Tokiyoshi đã chuyển sang viết sách: “Tôi cảm thấy may mắn với quyết định đổi nghề, viết sách đã mang lại cho tôi nguồn thu nhập tốt hơn và quan trọng là không bị mắc kẹt trong mức lương cũ”.

Theo CNN, những người không được tăng lương trong suốt sự nghiệp giống Tokiyoshi chiếm phần đông trong lực lượng lao động Nhật Bản.

Sau nhiều thập kỷ tăng trưởng, nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới đang phải đối mặt với mức sống giảm sút của người dân, các công ty cũng đang ứng phó trước áp lực tăng lương từ nhân viên.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), năm 2021, mức lương trung bình hàng năm của lao động Nhật Bản là 39.711 USD, chỉ tăng hơn 2.000 USD, tương đương với 5% so với năm 1991. Trong khi đó các nền kinh tế khác thuộc nhóm G7 như Pháp và Đức đều tăng khoảng 34% lương cho người lao động.

Muge Adalet McGowan, nhà kinh tế cấp cao văn phòng Nhật Bản tại OECD nhận định: “Trong 20 năm qua, về cơ bản không có nhiều sự thay đổi trong lạm phát giá tiêu dùng. Chính vì vậy, nên trước đó người dân Nhật Bản không chi tiêu đến mức làm tổn hại hầu bao và phần đông đều cảm thấy không nhất thiết phải đòi hỏi mức lương cao hơn”.

Tuy nhiên xét về thực trạng những năm gần đây, Shintaro Yamaguchi, giáo sư kinh tế tại Đại học Tokyo cho biết, khi lạm phát tăng lên, mọi người có thể phàn nàn một cách mạnh mẽ về việc không được tăng lương. 

Vấn đề già hoá dân số tại Nhật Bản cũng khiến mức lương của lao động bị ảnh hưởng. Theo bà McGowan, các doanh nghiệp có nhiều nhân viên lớn tuổi đồng nghĩa với việc năng suất của họ sẽ giảm qua từng năm.

“Nhìn chung, mức tăng tiền lương và năng suất đi đôi với nhau. Khi năng suất tăng, các công ty hoạt động tốt thì họ có thể đưa ra mức lương cao hơn”, bà McGowan phân tích.

Các nhà kinh tế học nhận định, văn hoá làm một công việc trọn đời tại Nhật Bản cũng góp phần gia tăng tình trạng trì trệ lương thưởng.

Ông Stefan Angrick, nhà kinh tế cấp cao tại Moody's Analytics Tokyo cho biết, nhiều công ty vẫn cố gắng giữ chân nhân viên cho đến khi họ về hưu và điều này lại vô tình phù hợp với nguyện vọng của nhiều người lao động.

Theo bà McGowan, nhiều công ty đưa ra mức lương dựa trên thâm niên, cấp bậc và thời gian làm việc của nhân viên hơn là hiệu suất lao động. Tăng lương chỉ là một trong những cách cuối cùng hiếm khi được thực hiện để doanh nghiệp níu kéo người lao động khi họ gặp khó khăn, khủng hoảng.

Jesper Koll, chiến lược gia và nhà đầu tư nổi tiếng của Nhật Bản nhận định: “Vấn đề lớn nhất trong thị trường lao động Nhật Bản là việc mãi đi theo lối mòn duy trì chế độ trả lương theo thâm niên.

Tuy nhiên, chỉ mọi người được trả lương dựa trên thành tích, những thay đổi tích cực trong công việc mới có thể xuất hiện”.

Tăng lương trên 3% một năm đối với người lao động là mục tiêu cốt lõi của chính quyền Nhật Bản. Hiện nay, Thủ tướng Fumio Kishida đang nỗ lực kêu gọi doanh nghiệp giúp đỡ nhân viên theo kịp chi phí sinh hoạt ngày càng cao. “Các biện pháp kinh tế toàn diện mới sẽ bao gồm hỗ trợ mở rộng để tăng lương, tích hợp với cải thiện năng suất”, một phát ngôn viên của chính phủ khẳng định.