Đòn giáng mạnh
Lãnh đạo EU nhất trí cắt giảm nhập khẩu dầu mỏ Nga khoảng 90% trong 6 tháng tới - động thái mạnh mẽ được đánh giá là không thể hình dung nổi chỉ trong vài tháng trước.
Khối 27 nước nhập khẩu từ Nga 25% dầu mỏ và 40% khí đốt. Một số nước thành viên thậm chí còn phụ thuộc nhiều hơn vào dầu mỏ và khí đốt Nga.
Các nhà lãnh đạo Châu Âu ca ngợi lệnh cấm vận dầu mỏ Nga, gọi đây là một bước ngoặt, nhưng các nhà phân tích thận trọng hơn, theo AP.
Lệnh cấm vận dầu mỏ Nga của EU được áp đặt với tất cả dầu mỏ Nga giao bằng đường biển. Sự kiên quyết của Hungary, lệnh cấm vận của EU có miễn trừ tạm thời, cho phép tiếp tục nhập khẩu dầu mỏ Nga bằng đường ống Druzhba tới một số quốc gia không giáp biển ở Trung Âu.
Ngoài việc giữ lại một số thị trường Châu Âu, Nga có thể bán một số lượng dầu trước đây dành cho châu lục này sang Trung Quốc, Ấn Độ và các khách hàng khác ở Châu Á, mặc dù sẽ phải giảm giá, Chris Weafer - Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Macro-Advisory - cho biết.
“Hiện tại, điều đó không quá khó khăn về mặt tài chính với Nga vì giá dầu toàn cầu đang tăng cao. Giá đang cao hơn nhiều so với năm ngoái. Vì vậy, ngay cả khi Nga giảm giá cũng có nghĩa là họ bán dầu với giá gần bằng những gì họ đã bán cho năm ngoái” - ông lưu ý.
Chuyên gia Chris Weafer chỉ ra, “Ấn Độ là khách hàng sẵn sàng mua” trong khi “Trung Quốc chắc chắn muốn mua thêm dầu vì cả 2 đều là những nước đang được giảm giá lớn so với giá thị trường toàn cầu”.
Tuy nhiên, theo truyền thống, Mátxcơva vẫn coi Châu Âu là thị trường năng lượng chính nên quyết định cấm vận dầu mỏ Nga trong tuần này là quyết định quan trọng nhất tới nay nhằm trừng phạt Nga sau chiến sự Ukraina.
"Lệnh trừng phạt có mục đích rõ ràng: Thúc đẩy Nga kết thúc chiến sự và rút quân cũng như nhất trí với Ukraina về một nền hòa bình" - Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho hay.
Ukraina ước tính lệnh cấm vận dầu mỏ của EU có thể khiến Nga thiệt hại hàng chục tỉ USD. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cho biết, Kiev sẽ thúc giục các biện pháp trừng phạt nhiều hơn.
Simone Tagliapietra, chuyên gia năng lượng, thành viên nghiên cứu của tổ chức tư vấn Bruegel có trụ sở tại Brussels, gọi lệnh cấm vận dầu mỏ Nga là “một đòn giáng mạnh”.
Nguy cơ phản tác dụng
Nhà phân tích tại Viện nghiên cứu ISPI ở Milan, ông Matteo Villa, nhận định, Nga sẽ bị ảnh hưởng khá lớn vào thời điểm hiện tại nhưng ông cũng cảnh báo động thái này cuối cùng có thể phản tác dụng.
“Rủi ro là giá dầu nói chung tăng do các lệnh trừng phạt của Châu Âu. Và nếu giá tăng nhiều, rủi ro là Nga bắt đầu kiếm được nhiều hơn và Châu Âu thua cược" - ông nói.
Tuy nhiên, AP lưu ý, giống như các vòng trừng phạt trước đây, lệnh cấm vận dầu mỏ khó có thể tác động nhiều tới các quyết định của Nga về chiến sự.
Theo Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev - hiện là Phó Chủ ctịch Hội đồng An ninh Nga, lệnh cấm vận dầu mỏ Nga làm giảm thu nhập xuất khẩu của đất nước và buộc chính phủ phải giảm quy mô lợi ích xã hội.
Bên cạnh đó, Nga cũng hành động riêng theo cách riêng với năng lượng. Tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga đang cắt khí đốt cho công ty Hà Lan GasTerra và công ty Oersted của Đan Mạch, đồng thời cũng đang dừng giao khí đốt cho Shell Energy Europe tới Đức. Đức có các nhà cung cấp khác trong khi GasTerra và Oersted cho biết, đã chuẩn bị cho việc bị cắt nguồn cung khí đốt Nga.
Trước đó, Nga đã cắt khí đốt đến Bulgaria, Ba Lan và Phần Lan.
Trong khi đó, EU đang hối thúc các quốc gia khác tránh áp đặt các rào cản thương mại với các sản phẩm nông nghiệp khi chiến sự Nga - Ukraina làm tăng nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Ông Zelensky cho hay, chiến sự cản trở xuất khẩu 22 triệu tấn ngũ cốc của Ukraina, phần lớn số ngũ cốc này quan trọng với người dân ở Trung Đông và Châu Phi.
Dầu của Nga được vận chuyển bằng đường biển chiếm 2/3 lượng dầu nhập khẩu của EU từ Mátxcơva. Ngoài việc EU cắt giảm nhập khẩu từ Nga, Đức và Ba Lan đã nhất trí ngừng sử dụng dầu từ nhánh phía bắc của đường ống Druzhba.
Việc nhất trí các biện pháp trừng phạt khí đốt Nga sẽ là biện pháp cứng rắn hơn nhiều so với dầu mỏ bởi khí đốt chiếm tỉ lệ lớn hơn trong năng lượng Châu Âu tiêu thụ.
"Thông điệp lớn và rõ ràng mà Mátxcơva nghe được là Liên minh Châu Âu sẽ gần như không thể đạt được bất kỳ thỏa thuận nào về việc ngăn chặn khí đốt vì khí đốt không dễ tái tạo từ các nguồn khác ở Châu Âu như dầu mỏ" - ông Weafer nói.