Theo CNN, có vô số đường hầm dưới đất ở Gaza, được biết đến nhiều nhất là những lối đi được sử dụng để buôn lậu hàng hóa từ Ai Cập và tiến hành các cuộc tấn công vào Israel.

Nhưng vẫn tồn tại một mạng lưới ngầm thứ hai mà Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thường gọi là “Gaza metro”. Đó là một mê cung rộng lớn gồm nhiều đường hầm, nằm dưới lòng đất vài kilomet, được sử dụng để vận chuyển người và hàng hóa; để cất giữ tên lửa và đạn dược; cũng như đặt các trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Hamas - tránh xa sự giám sát của chiến đấu cơ và máy bay không người lái của IDF.

Năm 2021, Hamas tuyên bố đã xây dựng đường hầm dài 500 km dưới Dải Gaza, mặc dù không rõ con số này có chính xác hay không. Nếu đúng, các đường hầm dưới lòng đất của Hamas gần bằng một nửa hệ thống tàu điện ngầm của thành phố New York, Mỹ.

Giáo sư Daphne Richemond-Barak tại Đại học Reichman của Israel và là chuyên gia về chiến tranh ngầm cho biết: “Đó là một mạng lưới đường hầm rất phức tạp, rất lớn trên một phần lãnh thổ khá nhỏ”.

Không rõ mạng lưới đường hầm tiêu tốn bao nhiêu tiền của Hamas - lực lượng kiểm soát dải đất ven biển nghèo khó ở Dải Gaza. Con số này có thể rất đáng kể, cả về nhân lực và vật lực.

Gaza bị Israel phong tỏa trên bộ, trên biển, trên không và Ai Cập phong tỏa trên đất liền từ năm 2007. Gaza được cho là không có loại máy móc khổng lồ thường được sử dụng để xây dựng đường hầm sâu dưới lòng đất.

Các chuyên gia nói rằng những người thợ đào đã sử dụng những công cụ cơ bản để xây hầm ngầm, gia cố bằng bê tông và kết nối điện. Israel từ lâu đã cáo buộc Hamas sử dụng bê tông dùng cho mục đích dân sự và nhân đạo để xây dựng đường hầm.

Đường hầm đã là một công cụ chiến tranh hữu hiệu từ thời trung cổ. Ngày nay, đường hầm mang lại cho các lực lượng như Hamas lợi thế trong chiến tranh bất đối xứng trước một quân đội tiên tiến hơn như IDF.

Điều khiến đường hầm của Hamas khác với đường hầm của al-Qaeda ở vùng núi Afghanistan là chúng được xây dựng bên dưới một trong những khu vực đông dân nhất hành tinh. Gần 2 triệu người sống ở thành phố Gaza rộng gần 230 km2.

“Việc đối phó với các đường hầm luôn khó khăn, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, ngay cả khi chúng ở khu vực miền núi, nhưng khi chúng ở khu vực thành thị thì mọi thứ phức tạp hơn - ở khía cạnh chiến thuật, chiến lược, các khía cạnh hoạt động, và tất nhiên, cả sự bảo vệ dân thường”, Giáo sư Richemond-Barak - thành viên cấp cao tại Viện Luật và Chiến tranh trên bộ Lieber và Viện Chiến tranh Hiện đại ở West Point, cho biết.

Kể từ vụ tấn công của Hamas vào Israel ngày 7.10.2023 khiến ít nhất 1.400 người, chủ yếu là dân thường ở Israel thiệt mạng, IDF đã nhiều lần cáo buộc Hamas đang ẩn náu bên trong đường hầm “bên dưới những ngôi nhà và bên trong các tòa nhà có dân thường Gaza vô tội”.

Bộ Y tế ở Gaza cho biết trong một tuyên bố hôm 15.10 rằng, các cuộc không kích của quân đội Israel đã giết chết ít nhất 2.670 người Palestine.

IDF dự kiến sẽ truy lùng mạng lưới hầm ngầm này trong cuộc tấn công trên bộ sắp tới vào Gaza. Israel đã phát động một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza năm 2014 trong nỗ lực loại bỏ các lối đi ngầm.

Ngày 13.10, Israel yêu cầu khoảng 1,1 triệu người sống ở Gaza di chuyển về phía nam trước khi chiến dịch diễn ra, theo Liên Hợp Quốc. Quan chức nhân quyền hàng đầu của Liên Hợp Quốc cho rằng mệnh lệnh như vậy không thể được thực hiện trong thời gian ngắn giữa vùng chiến sự.

Bà Richemond-Barak cho biết, việc di chuyển dân thường ra khỏi thành phố Gaza sẽ giúp việc loại bỏ các đường hầm trở nên an toàn hơn, nhưng những hoạt động như vậy sẽ rất nguy hiểm.

IDF có thể khiến các đường hầm tạm thời không sử dụng được hoặc phá hủy chúng. Theo bà Richemond-Barak, ném bom các đường hầm là cách hiệu quả nhất để loại bỏ chúng, nhưng những cuộc tấn công như vậy có thể ảnh hưởng đến dân thường.

Điều rõ ràng là chỉ riêng công nghệ sẽ không đủ để ngăn chặn mối đe dọa dưới lòng đất.

Israel đã chi hàng tỉ USD để cố gắng bảo vệ biên giới bằng một hệ thống thông minh có cảm biến tiên tiến và các bức tường ngầm, nhưng Hamas vẫn có thể tiến hành cuộc tấn công vào ngày 7.10 bằng đường bộ, đường không và đường biển.