Mỹ đã gửi đi lời cảnh báo tới quốc tế rằng Điện Kremlin đã lập danh sách mua sắm chất bán dẫn, máy biến áp, đầu nối, vỏ máy, bóng bán dẫn, chất cách điện và các thành phần khác, hầu hết được sản xuất bởi các công ty ở Mỹ, Đức, Hà Lan, Anh, Đài Loan (Trung Quốc) và Nhật Bản.
“Trong số 25 sản phẩm mà Nga đang ráo riết tìm kiếm, gần như tất cả đều là vi mạch do các công ty Mỹ Marvell, Intel, Holt, ISSI, Microchip, Micron, Broadcom và Texas Instruments sản xuất. Thêm vào danh sách là những con chip từ công ty Renesas của Nhật Bản, công ty đã mua lại IDT có trụ sở tại Mỹ.
Có tin tốt là một số chip bị cấm lại rất dễ mua trực tuyến. Tất nhiên, không phải thứ gì cũng mua được, ví dụ như các sản phẩm điện tử không có trong kho do tình trạng thiếu hụt toàn cầu về thiết bị điện tử.
Nếu đọc những gì các chuyên gia công nghệ sản xuất chip nước ngoài viết, thì vấn đề mấu chốt của các nhà sản xuất chip trên thế giới (có thể đếm trên đầu ngón tay) chính là những bản in thạch bản. Các chuyên gia thường gọi là stepper hoặc máy quét.
Vấn đề là những chiếc máy này thực sự đang được sản xuất độc quyền bởi công ty ASML của Hà Lan, nếu như không tính đến các đối thủ cạnh tranh có điều kiện của nó là Nhật Bản. Ngay cả Mỹ cũng không thể làm chủ được thị trường ngách này, mặc dù họ đã cố gắng để trở thành đối tác của Hà Lan, với tư cách là nhà cung cấp phần mềm.
Rõ ràng là ngoài các bước đi, cần nhiều thứ hơn nữa để sản xuất chip, bao gồm rất nhiều thiết bị phụ trợ và quan trọng nhất là năng lực. Ngay cả việc chế tạo mặt nạ cho các nhà in thạch bản cũng được một số quốc gia làm chủ, bất chấp thực tế là nhiều quốc gia đã “ném qua cửa sổ” hàng chục tỉ USD để giành lấy một loại chip độc lập nào đó từ phương Tây.
Theo đánh giá của thông tin công khai, công ty Crocus Nanoelectronics - doanh nghiệp hàng đầu trong ngành công nghiệp điện tử tại Nga - đã làm chủ công nghệ quy trình 90/55 nm và tạo ra bộ nhớ MRAM, bản thân công nghệ này như gáo nước lạnh dội vào người Mỹ.
Còn công ty Mikron - nhà sản xuất và xuất khẩu vi điện tử lớn nhất của Nga - đã quản lý để mua máy in thạch bản PAS 5500/1150C từ ASML (≤ 90 nm) và thậm chí nâng cấp nó lên công nghệ quy trình 65 nm. Theo các chuyên gia, trên trang web của doanh nghiệp này, có thể lấy các ví dụ như sản xuất được 200-220 nghìn bộ vi xử lý Elbrus-4C, có đặc điểm giống với Intel i7 880 của Mỹ (về hiệu năng tính toán 49.056 Gflops).
Tuy nhiên, đây chỉ là một hạt cát trong đại dương, cả về số lượng chip được sản xuất lẫn danh mục sản phẩm. Để so sánh: chỉ riêng xưởng đúc của công ty TSMC Đài Loan (họ có khoảng vài chục xưởng như vậy) sản xuất hơn 100.000 tấm wafer 300mm mỗi tháng (mỗi tấm có 70 con chip), trong khi ở Nga tổng sản lượng ước tính là 7.000 tấm wafer.
Các nguồn tin của Trung Quốc cho rằng vào năm 2020, tổng khối lượng nhập khẩu mạch tích hợp, điốt và bóng bán dẫn của Nga cũng như các thiết bị bán dẫn đạt 1,39 tỉ USD, trong khi xuất khẩu lên tới 94 triệu USD. Có thể do các vấn đề về phụ tùng và vật tư tiêu hao.
Chưa hết, nếu nhìn vào các phân tích chuyên môn ở nước ngoài, có thể thấy bất bình với hệ thống tuyên truyền công khai, ví dụ trong số đó là bài báo trên Politico.
Thứ nhất, ASML của Hà Lan không còn là độc quyền trong việc sản xuất stepper. Nhà sản xuất Trung Quốc Shanghai Micro Electronic Equipment (SMEE) đã bắt đầu bán các loại máy in thạch bản SSA 600/20 (90 nm), SSC 600/10 (110 nm), SSB 600/10 (280 nm).
Thứ hai, các chuyên gia nói rằng các bức ảnh có kinh nghiệm sử dụng phơi sáng kép, cũng như các mẫu dịch chuyển pha, có thể tăng độ phân giải lên đến 22 nm trên các máy sử dụng công nghệ quy trình 90 nm, tuy nhiên, do sự phát triển sản phẩm bị lỗi.
Việc xây dựng cơ sở sản xuất mới tại Mikron, được các nhà chức trách công bố, dường như được thiết kế cho máy in thạch bản SSA 900 của Trung Quốc với tiêu chuẩn 22 nm, như nhà sản xuất SMEE hứa hẹn, sẽ có sẵn cho người tiêu dùng từ năm 2023. Người Mỹ tin chắc rằng các kỹ sư và nhà khoa học Trung Quốc sẽ giải quyết được bài toán này. Trung Quốc sẽ chủ yếu tập trung cung cấp cho các xưởng đúc của họ, nhưng Nga hy vọng sẽ được chia sẻ một phần trong công việc này.
Tuy nhiên, để đạt được chủ quyền công nghệ thực sự, Nga cần phải làm chủ việc sản xuất các bản in thạch bản của mình. Hiện đang tồn đọng vấn đề nghiêm trọng ở đây.
Viện Vật lý Hạt nhân Budker thuộc Chi nhánh Siberi của Viện Hàn lâm Khoa học Nga đã công bố việc phát triển một thiết lập thử nghiệm cho phép in thạch bản tia X với bước tối thiểu là 100 nm. Tất cả những điều này đã không được cộng đồng chuyên gia ở nước ngoài chú ý, mà chắc chắn rằng chính các lệnh trừng phạt của Mỹ đã buộc Mátxcơva phải chú ý đến những “cái đầu vàng” của quốc gia.