Xuất khẩu dầu của Kazakhstan chiếm hơn 1% nguồn cung thế giới, tương đương khoảng 1,4 triệu thùng mỗi ngày. Trong 20 năm, dầu của Kazakhstan đã được vận chuyển qua đường ống Caspian Pipeline Consortium (CPC) tới cảng Novorossiysk ở Biển Đen của Nga để từ đó tiếp cận thị trường toàn cầu.
Trong tháng 7, một tòa án Nga dọa đóng cửa đường ống CPC khiến chính phủ Kazakhstan và các nhà sản xuất nước ngoài lớn phải thiết lập hợp đồng cho các bên khác để phòng ngừa. Không có phương án thay thế nào tương tự như đường ống CPC nên làm tăng nguy cơ biến động hơn nữa cho thị trường năng lượng.
Ngay sau khi Nga phát động chiến dịch ở Ukraina hồi tháng Hai, giá dầu thô thế giới đã chạm mức cao nhất trong 14 năm và giá vẫn ở mức cao, duy trì mức trung bình trên 100 USD/thùng trong tháng Bảy.
Một nguồn tin có hiểu biết trực tiếp về vấn đề này cho hay, công ty dầu khí nhà nước Kazmunaigaz (KMG) của Kazakhstan đang thảo luận với chi nhánh thương mại của công ty nhà nước SOCAR của Azerbaijan để được bán 1,5 triệu tấn dầu thô Kazakhstan mỗi năm thông qua đường ống của Azerbaijan. Đường ống này vận chuyển dầu đến cảng Ceyhan của Thổ Nhĩ Kỳ ở Địa Trung Hải.
Lượng dầu bán qua đường ống của Azerbaijan sẽ ở mức chỉ hơn 30.000 thùng mỗi ngày, rất nhỏ so với 1,3-1,4 triệu thùng mỗi ngày thông thường được đưa qua đường ống CPC.
Hợp đồng cuối cùng sẽ được ký vào cuối tháng 8 với dòng chảy qua đường ống Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) bắt đầu sau một tháng.
Ngoài ra, mỗi năm, 3,5 triệu tấn dầu thô khác của Kazakhstan có thể bắt đầu được vận chuyển qua một đường ống của Azerbaijan khác vào năm 2023 để đưa đến cảng Supsa của Georgia ở Biển Đen, 2 nguồn tin khác cho hay.
Kết hợp với đường ống dẫn dầu BTC, khối lượng vận chuyển sẽ chỉ tương đương hơn 100.000 thùng mỗi ngày, tức 8% so với khối lượng của đường ống CPC.
Dựa vào Azerbaijan giúp Kazakhstan tránh lãnh thổ Nga khi vận chuyển dầu. Tuy nhiên, tuyến đường BTC mới có nghĩa là Kazakhstan sẽ phải dựa vào một đội tàu chở dầu nhỏ để đưa dầu từ cảng tại Aktau qua Biển Caspi đến Baku.
Các tuyến đường ống khác
Tengizchevroil (TCO), liên doanh do tập đoàn dầu khí Chevron đứng đầu, có chi nhánh tiếp thị riêng và đang đàm phán riêng về các tuyến vận chuyển bằng đường ống và đường sắt, 2 nguồn tin tiết lộ.
Đường ống BTC cũng có thể là một phương án cho TCO, nhưng một nguồn tin cho biết nếu đạt được thỏa thuận có thể cần tới 6 tháng để bắt đầu vận hành.
Chất lượng là một yếu tố khác cản trở một thỏa thuận nhanh chóng. Dầu CPC Blend chủ đạo của Kazakhstan là loại dầu thô chua nhẹ được bán với giá giảm đáng kể so với dầu thô ngọt, dễ tinh chế hơn của Azerbaijan.
TCO đã bắt đầu định tuyến lại một lượng nhỏ dầu bằng đường sắt đến cảng Batumi của Georgia vào tháng 4 khi thiệt hại do bão khiến một phần của trạm CPC không thể sử dụng được.
Hai trong số các nguồn tin cho biết TCO đang đặt thêm lượng vận chuyển bằng đường sắt và có thể tăng vào tháng 9 hoặc tháng 10.
Riêng Kazakhstan xuất khẩu tới 1 triệu tấn, tương đương 250.000 thùng/ngày dầu Ural qua hệ thống đường ống dẫn dầu của Nga đến Biển Đen và đến các cảng biển Baltic.