Mátxcơva và Kiev gần như phá được bế tắc về xuất khẩu ngũ cốc của Ukraina, nhưng quả bóng đang nằm ở phía Nga - Ngoại trưởng Ukraina Dmitry Kuleba tuyên bố.
"Chúng tôi còn hai bước nữa để đạt được thỏa thuận với Nga. Chúng tôi đang ở giai đoạn cuối, và giờ tất cả phụ thuộc vào Nga. Nếu họ muốn, việc xuất khẩu ngũ cốc sẽ sớm bắt đầu” - ông Kuleba nói với tờ El Pais của Tây Ban Nha hôm 13.7.
Ông Kuleba tuyên bố, Nga “muốn cho các nước Châu Phi và Châu Á thấy họ muốn cứu các nước này khỏi tình trạng thiếu lương thực”.
Ukraina là một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới nhưng đã không thể xuất khẩu bằng đường biển do cuộc xung đột đang diễn ra với Nga.
Kiev và các đối tác phương Tây cáo buộc Mátxcơva ngăn cản các chuyến tàu chở ngũ cốc rời cảng ở Biển Đen, góp phần khiến giá lương thực toàn cầu tăng cao. Mátxcơva phủ nhận cáo buộc, khẳng định đã cung cấp lối đi an toàn cho các tàu vận tải và chính Ukraina ngăn các tàu dân sự rời cảng. Nga cũng nói rằng việc Kiev đặt thuỷ lôi trên biển đã tạo ra mối đe dọa đối với hàng hải trong khu vực.
Ngày 13.7, các phái đoàn quân sự từ Ukraina, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ gặp các quan chức Liên Hợp Quốc ở Istanbul để thảo luận về một thỏa thuận khả thi nhằm nối lại xuất khẩu ngũ cốc an toàn của Ukraina từ cảng Odessa - Reuters đưa tin.
Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar thông báo về cuộc họp hôm 12.7. Thổ Nhĩ Kỳ đã làm việc với Liên Hợp Quốc để môi giới một thỏa thuận trong bối cảnh giá ngũ cốc, dầu ăn, nhiên liệu và phân bón trên toàn cầu tăng cao.
Theo các nhà ngoại giao, các yếu tố của thỏa thuận đang được thảo luận bao gồm các tàu Ukraina hướng dẫn các tàu chở ngũ cốc ra vào các cảng đã sạch thuỷ lôi; Nga đồng ý đình chiến trong khi các chuyến hàng chuyển đi; và Thổ Nhĩ Kỳ - được Liên Hợp Quốc hỗ trợ - kiểm tra các tàu để xoa dịu lo ngại của Nga về việc buôn lậu vũ khí.
"Chúng tôi thực sự đang làm việc tích cực nhưng vẫn còn cả một chặng đường" - Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres phát biểu với báo giới hôm 12.7.
Ukraina và Nga là những nhà cung cấp lúa mì chính trên toàn cầu, trong khi Nga cũng là nước xuất khẩu phân bón lớn và Ukraina là nhà sản xuất ngô và dầu hướng dương quan trọng.
Chiến dịch quân sự của Nga khiến hoạt động xuất khẩu bị đình trệ, hàng chục tàu và hơn 20 triệu tấn ngũ cốc trong các hầm chứa ở Odessa bị mắc kẹt.
Vụ thu hoạch sắp tới cũng gặp rủi ro do Ukraina đang thiếu kho lưu trữ do xuất khẩu bị đình trệ.
Ngay cả khi một thỏa thuận được ký kết để nối lại xuất khẩu của Ukraina, các nhà ngoại giao cho biết các công ty vận tải biển và bảo hiểm sau đó sẽ yêu cầu đảm bảo khởi động lại thương mại kể cả khi vẫn còn rủi ro vì thuỷ lôi. Ukraina lo ngại rằng việc gỡ thuỷ lôi sẽ khiến nước này dễ bị Nga tấn công hơn từ Biển Đen.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ukraina Oleg Nikolenko nhấn mạnh vai trò của Liên Hợp Quốc trong các cuộc đàm phán và sự cần thiết của một giải pháp đảm bảo an ninh cho các khu vực phía nam của Ukraina.
Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc, ông Vassily Nebenzia hồi tháng trước cho biết Nga có thể cung cấp lối đi an toàn cho các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraina, nhưng không chịu trách nhiệm thiết lập các hành lang.
Liên Hợp Quốc cũng đang nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của Nga, mà Mátxcơva cho rằng đã bị cản trở bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Mỹ cho biết ngũ cốc và phân bón của Nga không bị trừng phạt và đã đề xuất đưa ra các cam kết bằng văn bản cho các công ty vận tải biển và các nước nhập khẩu.