Tâm chấn của trận động đất 7,8 độ richter cách thành phố Nurdagi của Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 26km về phía đông ở độ sâu khoảng 18km ở phía trên đứt gãy Đông Anatolian. Trận động đất lan tỏa về phía đông bắc, dẫn tới sự tàn phá ở khu vực miền trung Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, cướp đi sinh mạng hơn 3.400 người.

Trong thế kỷ 20, đứt gãy Đông Anatolian ít có hoạt động địa chấn lớn. “Nếu chỉ đơn thuần theo dõi các trận động đất lớn được máy đo địa chấn ghi lại thì khu vực này hầu như không có" - Roger Musson, nhà nghiên cứu tại Cơ quan Khảo sát Địa chất Anh, cho biết. 

Trong khu vực này, chỉ có 3 trận động đất trên 6,0 độ richter được ghi nhận kể từ năm 1970, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ. Tuy nhiên, trong năm 1822, một trận động đất mạnh 7,0 độ richter đã được ghi nhận trong khu vực khiến 20.000 người chết. 

Trung bình, có chưa tới 20 trận động đất mạnh trên 7,0 độ richter trong các năm. Do đó, trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria ngày 6.2 là nghiêm trọng, theo Reuters.

So với động đất 6,2 độ richter ở trung Italia cướp đi sinh mạng của 300 người vào năm 2016, động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ - Syria giải phóng năng lượng gấp 250 lần, theo Joanna Faure Walker, người đứng đầu Viện Giảm thiểu rủi ro và thiên tai thuộc Đại học College London.

Từ năm 2013 đến năm 2022, chỉ có 2 trận động đất kinh hoàng nhất có cùng cường độ với trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria ngày 6.2. 

Về việc vì sao động đất ngày 6.2, nghiêm trọng, các nhà khoa học chỉ ra, vì đứt gãy Đông Anatolia là một đứt gãy trượt ngang.

Với dạng đứt gãy này, các mảng đá rắn đẩy vào nhau qua một đường đứt gãy thẳng đứng, tạo ra sức ép cho đến khi một mảng cuối cùng trượt theo chuyển động ngang, giải phóng lực cực lớn có thể kích hoạt động đất.

Vết đứt gãy ban đầu trong trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ - Syria bắt đầu ở mức tương đối nông.

David Rothery - nhà địa chất học hành tinh tại Đại học Mở ở Anh - cho biết: “Rung chuyển trên mặt đất sẽ nghiêm trọng hơn so với một trận động đất sâu hơn có cùng cường độ”.

Mười một phút sau trận động đất 7,8 độ richter ban đầu, khu vực này trải qua dư chấn mạnh 6,7 độ richter. Một trận động đất mạnh 7,5 độ richter cũng xảy ra vài giờ sau đó và một trận động đất mạnh 6,0 độ richter khác xảy ra vào buổi chiều.

“Những gì chúng ta thấy hiện nay là hoạt động đang lan sang các đứt gãy lân cận. Chúng tôi cho rằng, địa chấn sẽ tiếp tục trong một thời gian” - ông Musson nói. 

Sau trận động đất năm 1822, dư chấn kéo dài tới cả năm 1823.

Những trận động đất có cường độ tương tự ở các khu vực đông dân cư đã cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người. Trận động đất mạnh 7,8 độ richter ở Nepal năm 2015 đã cướp đi sinh mạng của gần 9.000 người.

“Sẽ là hàng nghìn và có thể là hàng chục nghìn” - ông Musson cảnh báo. 

Thời tiết mùa đông lạnh cũng có nghĩa là những người bị mắc kẹt dưới các đống đổ nát trong động đất có ít cơ hội sống sót hơn.