Tạo lập tiền lệ

Một số thành phố nhỏ ở Nhật Bản đã làm được điều mà phần còn lại của đất nước không làm được: Phụ nữ được bầu. Trong số các hội đồng thành phố, nam giới chiếm hơn 80% tổng số ghế tính đến năm 2021.

Nhưng ở Ebetsu, thành phố nhỏ ở Hokkaido, hơn 40% thành viên hội đồng thành phố là phụ nữ. Cử tri ở Takarazuka, ngoại ô Osaka, trao 14 trên 26 ghế cho phụ nữ. Thành phố Nisshin, cách trụ sở Toyota Motor khoảng 17 km, có hội đồng với tỉ lệ giới tính cân bằng.

Những khu vực này là điểm sáng trong bối cảnh chính phủ Nhật Bản năm 2018 đã thông qua dự luật ủng hộ các đảng nỗ lực thu hút ứng viên nam và nữ ngang nhau. Nhìn chung tiến độ còn chậm, phụ nữ chỉ nắm giữ 15% số ghế trong quốc hội. Ở cấp địa phương, phụ nữ chỉ chiếm 14% số quan chức được bầu, theo dữ liệu từ UN Women.

Emiri Yamagishi - Phó giáo sư tại Đại học Thành phố Ohtsuki, người chuyên về chính trị địa phương - cho biết: “Chính quyền địa phương là nơi thực hành dân chủ. Ngày càng có nhiều phụ nữ tham gia chính trị có nghĩa là các vấn đề họ gặp phải được phản ánh trong các cơ quan ra quyết định. Cuối cùng, điều đó tốt hơn không chỉ cho phụ nữ mà còn cho tất cả mọi người".

Ebetsu là đô thị không có nhiều ngành công nghiệp lớn, người dân sinh sống ở đây và thường đi làm ở thành phố Sapporo lớn hơn nhiều, giúp thành phố này có đặc tính của một thành phố lớn hơn, tự do hơn, nhưng ít rào cản trong gia nhập chính trị hơn. 

Chuyên gia Yamagishi chỉ ra, 2 trong số các tổ chức chính trị lớn là Đảng Cộng sản Nhật Bản và Komeito đã đề cử nhiều ứng cử viên nữ. Trước cuộc bầu cử mới nhất, 7 trong số 12 phụ nữ trong hội đồng thành phố thuộc về 1 trong 2 đảng này. 

Tận dụng thế mạnh của phụ nữ

Ebetsu cũng được hưởng lợi từ lịch sử lâu dài về việc phụ nữ ở các vị trí được bầu. Thành phố bầu chọn nữ thành viên hội đồng đầu tiên năm 1975 và phụ nữ hầu như đã tham gia hội đồng kể từ thời điểm đó.

Mika Inomata - bà mẹ có con 11 tuổi - lần đầu tranh cử vào hội đồng thành phố Ebetsu năm 2019 và được bầu lại vào tháng 4 này. Động cơ ban đầu khi tham gia chính trị của bà là để đảm bảo tiếng nói của những người thuộc thế hệ đang nuôi dạy con như bà được phản ánh trong các chính sách.

Với tư cách là một người mẹ, Inomata đặc biệt đồng cảm với những khiếu nại của các phụ huynh tại Ebetsu khi không thể cùng gửi các con đến chung cơ sở trông trẻ, khiến các bậc phụ huynh đang đi làm gặp nhiều trở ngại. "Thành phố đã thực hiện một biện pháp giúp anh chị em được trông cùng cơ sở từ năm tài khoá này" - bà nói. 

Inomata đã truyền cảm hứng cho Risa Takayanagi, 34 tuổi, người đã giành chiến thắng trong chiến dịch đầu tiên trong tháng này. Takayanagi tự mô tả mình là “một bà nội trợ bình thường có một đứa con”, và vì những khó khăn của bản thân ở trường học, cô có động lực để tạo ra “những trường học thay thế, miễn phí” trong cộng đồng.

Takayanagi cho biết, yếu tố quan trọng dẫn đến thành công của cô là sự hỗ trợ của ông bà nội, trông con gái cô sau giờ học để Takayanagi có thể vận động tranh cử. “Nếu con tôi còn nhỏ hơn nhiều, hoặc nếu tôi không có sự hỗ trợ đó từ gia đình chồng, mọi chuyện sẽ khó khăn hơn nhiều” - cô nói. 

Nghiên cứu cho thấy, trên thực tế, dịch vụ chăm sóc trẻ em - và các cấu trúc hỗ trợ xã hội khác - có thể rất quan trọng nếu Nhật Bản muốn đạt được mục tiêu thu hút nhiều phụ nữ tham gia chính trị hơn. Các học giả từng đưa ra nhận định năm 2018 rằng dịch vụ chăm sóc trẻ em rẻ hơn và phổ biến rộng rãi hơn có thể hữu ích, nhưng những kỳ vọng của xã hội cũng phải thay đổi.

Các nhà nghiên cứu tranh luận về một hệ thống hạn ngạch được thiết kế để tăng tỉ lệ phụ nữ, ít nhất là trong quốc hội. Kinh nghiệm gần đây của Hàn Quốc cho thấy biện pháp này có thể hiệu quả. Năm 2000, hội đồng bắt đầu yêu cầu các đảng lớn phân bổ một nửa số ứng cử viên là phụ nữ. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới, phụ nữ hiện chiếm 19% số ghế trong quốc hội, tăng từ 6% vào đầu những năm 2000.

Ở Ebetsu, người dân nhận thấy nhiều giá trị khi có nhiều phụ nữ hơn trong chính phủ. Hiromi Sasaki, y tá 62 tuổi, cho biết, có nhiều phụ nữ hơn trong hội đồng cuối cùng sẽ mang lại lợi ích cho các gia đình thành phố. Kozo Sawaguchi, 87 tuổi, nói rằng mặc dù việc thay đổi thành phần quốc hội là quan trọng, nhưng ở cấp độ địa phương, “chúng ta nên kết hợp nhiều hơn những thế mạnh mà phụ nữ có”.