Sau gần hai tháng EU và Mỹ trừng phạt Nga sâu rộng, đồng rúp của Nga hiện đã mạnh hơn so với trước khi nước này tiến hành chiến dịch quân sự vào Ukraina. Với việc các cường quốc phương Tây vẫn đang cân nhắc thêm các biện pháp trừng phạt, đồng rúp đã sẵn sàng củng cố hơn nữa vị thế của mình so với đồng Euro và USD.
Theo Bloomberg, đồng rúp là đồng tiền hoạt động tốt nhất của năm 2022, tăng 11% tỷ giá hối đoái so với đồng USD trong 4 tháng qua. Đồng rúp cũng là 1 trong chỉ 3 loại tiền tệ tăng giá so với đồng USD trong năm nay.
Trung Quốc có hỗ trợ kinh tế thêm cho Nga không?
Một số người tin rằng Trung Quốc có thể đang giúp thúc đẩy nền kinh tế Nga, trong khi những người khác cho rằng hoạt động thương mại tiếp tục của Trung Quốc là đủ để bù đắp thiệt hại cho các lệnh trừng phạt của EU và Mỹ. Cho đến nay, việc Nga và Trung Quốc vẫn giao thương ở các cấp độ tương tự như trước chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraina không bị các cường quốc phương Tây coi là “bù đắp”.
Trong khi sự hỗ trợ từ Trung Quốc giải thích một phần cho sự tăng giá đột ngột của đồng rúp, không nên đánh giá thấp những nỗ lực của Điện Kremlin và Ngân hàng Trung ương Nga (RCB). Ngân hàng Trung ương Nga đã thực hiện các bước mạnh mẽ để tăng nhu cầu đối với đồng nội tệ.
Nga đã làm gì để tránh sự sụp đổ của đồng rúp?
Trong khi các biểu đồ cho thấy đồng rúp đang tăng, tin tức từ RCB lại kể một câu chuyện khác. Các biện pháp trừng phạt, mà ngân hàng gọi là "hạn chế tài chính và thương mại bên ngoài", đã dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong nhập khẩu, nhiều hơn sự sụt giảm của xuất khẩu. Nói một cách đơn giản hơn, hàng hóa Nga đang rời khỏi đất nước với số lượng cao hơn so với hàng hóa nước ngoài đổ vào. Các nhà lãnh đạo của ngân hàng cho biết trong khi “các nhà cung cấp và thị trường bán hàng mới” đang nổi lên, “các doanh nghiệp đang gặp khó khăn đáng kể trong sản xuất và hậu cần”.
Sau khi nhu cầu tăng mạnh khi chiến dịch quân sự bắt đầu, được thúc đẩy bởi lo ngại thiếu hụt, RCB ghi nhận rằng nhu cầu của người tiêu dùng đã ổn định từ mức đã thấy vào cuối tháng 2 và đầu tháng 3. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt đang diễn ra, với việc Ngân hàng Trung ương của nước này lưu ý rằng 2/3 số công ty ở Nga đã bị gián đoạn nhập khẩu.
RCB đưa ra các dự báo định kỳ cho toàn nền kinh tế, dự báo GDP sẽ giảm 8% trong khi lạm phát tăng từ 18 đến 23% trong năm nay. Đến năm 2024, ngân hàng dự báo tỷ lệ lạm phát sẽ giảm xuống khoảng 4%; trong khi tăng trưởng GDP dự kiến sẽ giảm vào năm 2022-2023 và tăng vào năm 2024.
Khí đốt Nga chịu tác động nhỏ
Sức mạnh của nền kinh tế Nga có được một phần là nhờ khí đốt Nga chưa bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt. EU đã đề xuất một lệnh cấm tương tự đối với xuất khẩu năng lượng của Nga sang Mỹ nhưng cho đến nay vẫn chưa nhận được sự đồng ý của tất cả các thành viên.
Nga đã vũ khí hóa sự phụ thuộc vào xuất khẩu để tăng nhu cầu về tiền tệ của mình. Gazprom, tập đoàn năng lượng Nga thuộc sở hữu nhà nước, đã thông báo đình chỉ xuất khẩu sang Ba Lan và Bulgaria do các quốc gia này từ chối thanh toán bằng đồng rúp.
Các mối đe dọa đối với các quốc gia Châu Âu khác phụ thuộc nhiều vào nguồn năng lượng của Nga, như Đức, đã được đưa ra, nhưng chưa có hành động nào được thực hiện cho đến nay. Bằng cách buộc các quốc gia này phải thanh toán bằng đồng rúp để mua khí đốt, điều đó có nghĩa là nhu cầu và giá trị của đồng tiền này có thể tiếp tục tăng.
Các biện pháp trừng phạt đã tác động đến thị trường dầu của Nga như thế nào?
Vào tháng 3, Mỹ đã cấm nhập khẩu dầu của Nga, khiến giá dầu toàn cầu tăng mạnh. Ngân hàng Trung ương Nga báo cáo rằng các lệnh trừng phạt đã dẫn đến sụt giảm xuất khẩu dầu, giảm 10,9% trong lĩnh vực lọc dầu trong tháng 3.
EU sẽ cấm vận dầu của Nga?
Đề xuất của EU cấm nhập khẩu dầu của Nga sẽ cần quá trình chuyển đổi trong sáu tháng tới. Động thái này sẽ là một sự leo thang nghiêm trọng trong các cuộc tấn công kinh tế của Châu Âu vào nền kinh tế Nga. Các quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu dầu của Nga như Hungary (75%) và Slovakia (100%) đang lên tiếng phản đối đề xuất này.
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng lệnh cấm vận dầu mỏ của Nga sẽ "hủy hoại" nền kinh tế của đất nước này, vạch ra "lằn ranh đỏ" về sự ủng hộ của Budapest đối với động thái như vậy.
Để đề xuất cấm dầu của Nga được EU thông qua, tất cả 27 quốc gia thành viên phải đồng ý.