Lợi thế của Qatar
Theo Reuters, Qatar có thể mở rộng bán năng lượng cho phương Tây và củng cố quan hệ đồng minh với Mỹ trong bối cảnh Washington căng thẳng với các quốc gia Arab khác ở vùng Vịnh.
Qatar đã tìm kiếm một lập trường trung lập về cuộc xung đột Nga-Ukraina, nhưng trong khi cố gắng tránh chọn bên, nước này đã báo hiệu thông qua phản ứng của mình rằng họ có thể cung cấp hỗ trợ kinh tế và chính trị đáng kể cho các đối tác phương Tây.
Trong bối cảnh nhiều nhà nhập khẩu năng lượng Châu Âu đang khẩn trương tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc quá lớn vào Nga, Qatar cho biết có thể chuyển nhiều khí đốt hơn sang Châu Âu trong tương lai.
Ngược lại, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã phản đối lời kêu gọi của phương Tây về việc tăng nhanh sản lượng nhằm kiềm chế giá dầu tăng vọt do cuộc xung đột ở Ukraina. Hai quốc gia Arab vùng Vịnh hàng đầu này, vốn đã tìm cách cô lập Qatar trong nhiều năm, đã chứng kiến mối quan hệ của chính họ với Washington trở nên căng thẳng trong những năm gần đây, một phần do lo ngại về những cam kết của Mỹ với các đối tác Arab vùng Vịnh.
Trong khi đó Qatar, nước đặt căn cứ không quân lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông, đã được Mỹ ghi nhận là một đồng minh chủ chốt ngoài NATO vào tháng trước - một vị thế mà cả UAE và Saudi Arabia đều không được trao.
Qatar đã thể hiện vai trò trong suốt các cuộc đàm phán hạt nhân Iran và truyền tải các thông điệp giữa Tehran và Washington. Hôm 14.3, Ngoại trưởng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al-Thani đã gặp người đồng cấp Nga Sergei Lavrov, thảo luận về việc gỡ bỏ các trở ngại để hoàn tất thoả thuận hạt nhân Iran. Một nguồn tin am hiểu về các cuộc đàm phán Iran nói với Reuters rằng, “đã có sự phối hợp với Washington trước chuyến thăm của Ngoại trưởng Qatar, đặc biệt là liên quan đến cuộc thảo luận về thoả thuận hạt nhân Iran”.
Một ngày trước chuyến đi Mátxcơva, Ngoại trưởng Qatar Sheikh Mohammed đã điện đàm với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Ông cũng đã gặp những người đồng cấp Đức và Pháp - các bên trong nhóm P5+1 tham gia cuộc đàm phán cùng với Mỹ, Anh, Trung Quốc và Nga.
Mehran Kamrava, giáo sư tại Đại học Georgetown ở Qatar, cho biết: "Có vẻ như Qatar đã đóng một vai trò trong các cuộc thảo luận bên lề cuộc đàm phán Iran.
Duy trì quan hệ với cả Nga và Mỹ
Mặc dù Qatar trong những năm gần đây, giống như Saudi Arabia và UAE, đã tăng cường quan hệ ngoại giao và kinh tế với Nga, nhưng nước này vẫn duy trì mối quan hệ đối tác mạnh mẽ với Mỹ.
Trong khi UAE bỏ phiếu trắng một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc do Mỹ soạn thảo vào tháng trước, và Tổng thống Joe Biden vẫn chưa nói chuyện trực tiếp với nhà lãnh đạo trên thực tế của Saudi Arabia là Thái tử Mohammed bin Salman, ông đã gặp Tiểu vương Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani của Qatar tại Nhà Trắng vào tháng Giêng.
"Qatar không cố gắng phòng bị như Saudi Arabia và UAE... Điểm mấu chốt là đất nước nhỏ bé đang ngồi trên mỏ khí đốt khổng lồ và sẽ tạo ra một lượng tiền khổng lồ này tin rằng họ chỉ có một nguồn bảo vệ cuối cùng, đó là Mỹ" - Martin Indyk, thành viên tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và là cựu đặc phái viên của Mỹ về hòa bình Trung Đông, nhận định.
Nằm trong số các nhà sản xuất khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất thế giới, Qatar là một trong những quốc gia có thu nhập bình quân đầu người cao nhất. Quốc gia nhỏ bé này có dân số 3 triệu người, 85% trong số đó là lao động nước ngoài.
Trên trường quốc tế, Qatar đóng vai trò trung tâm là nơi tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình Afghanistan dẫn đến thỏa thuận Mỹ rút quân năm 2020. Qatar vẫn là một liên kết thiết yếu giữa các quốc gia phương Tây và chính phủ do Taliban lãnh đạo.
Giáo sư Andreas Krieg tại Đại học King's College ở London cho biết: "Giờ đây, bất cứ khi nào có cơ hội, Qatar đều nắm bắt. Họ thể hiện mình là một phần trong chính sách đối ngoại và an ninh của Mỹ theo cách mà không quốc gia vùng Vịnh nào có".
Cơ hội hấp dẫn
Khi Qatar quyết định tăng sản lượng LNG đến năm 2027, một số người đã đặt câu hỏi về việc Qatar sẽ tìm kiếm khách hàng như thế nào. Nhưng hiện tại, trong bối cảnh nhu cầu mạnh mẽ và giá cả cao, các nhà lãnh đạo phương Tây đang thúc giục Qatar tăng cường cung cấp cho Châu Âu trong bối cảnh lo ngại về Nga - nước hiện cung cấp khoảng 30-40% nhu cầu khí đốt của châu lục.
Justin Alexander, giám đốc công ty tư vấn Khalij Economics ở vùng Vịnh, cho biết: “Mối quan tâm mới trong việc đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt của Châu Âu mang đến cơ hội lớn cho Qatar bán nguồn khí đốt khổng lồ”.
Bộ trưởng Năng lượng Qatar Saad Al-Kaabi gần đây nhấn mạnh rằng khối lượng LNG mới hướng tới các khách hàng ở Châu Á và Châu Âu, thay vì chỉ Châu Á như đã nói trước đó. Tuy nhiên Qatar vẫn chưa công bố các hợp đồng dài hạn mới với Châu Âu. Theo ông Alexander, các hợp đồng mới sẽ cần thời gian đàm phán và chuẩn bị cơ sở hạ tầng mới để tiếp nhận LNG của Qatar.