Sau khi Wagner PMC cố gắng thực hiện cuộc binh biến, chiếm được trung tâm Rostov-on-Don vào cuối tuần trước và hành quân cùng xe tăng và xe bọc thép tới gần Mátxcơva, một lần nữa Nga lại bàn đến việc phải đưa các công ty quân sự tư nhân (PMC) vào lĩnh vực pháp lí.
Hiện tại, những đội quân như vậy với quân số hàng chục nghìn người, có xe tăng, pháo binh, nhưng không được quy định bởi luật nào cả.
Về phần mình, Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga hứa sẽ đệ trình lại luật về PMC để Quốc hội xem xét. Hiện tại, các công ty quân sự tư nhân ở Nga không được cấp phép hoạt động nhưng cũng không bị cấm. Khi các PMC này hoạt động bên ngoài nước Nga, vấn đề này hoàn toàn không được nêu ra, bởi vì đó là vấn đề luật pháp của quốc gia nơi họ đóng quân. Còn bây giờ thì câu hỏi này được đặt ra cho chính nước Nga.
Tại sao cần phải có luật về PMC và điều gì có thể thay đổi luật về PMC nếu Duma Quốc gia thông qua?
Ông Alexander Mikhailov, người đứng đầu Cục Phân tích Chính trị - Quân sự Nga, cho biết, đây là vấn đề nhức nhối từ lâu. Các công ty quân sự tư nhân với hàng nghìn người có vũ khí vẫn đang hoạt động trên lãnh thổ của Nga mà không có bất kỳ cơ sở pháp lí nào. Và để tạo ra một khuôn khổ pháp lí bình thường, để tương tác với các cấu trúc của các cơ quan nhà nước, điều này sẽ phải giải quyết một loạt các vấn đề, chủ yếu là các vấn đề xã hội.
Trên thực tế, các cựu chiến binh PMC giờ đây không có quyền lợi gì. Làm thế nào để lưu giữ hồ sơ của họ và làm thế nào để cung cấp cho họ những lợi ích công cộng? Cho đến nay, dù ai trả tiền cho những người này thì họ cũng đang thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước.
Các đại biểu Quốc hội đã nhiều lần nêu vấn đề này nhưng chưa được giải quyết một cách thấu đáo. Có lẽ do các công ty quân sự tư nhân chủ yếu thực hiện các nhiệm vụ thuộc chính sách đối ngoại, bao gồm cả tính chất thương mại.
Trong vài tuần qua, nhiều công ty quân sự tư nhân và các đơn vị quân sự tình nguyện rất sẵn sàng kí hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga - để tham gia vào lĩnh vực pháp lí. Chắc chắn có những thời điểm họ sẽ phải phụ thuộc trực tiếp vào Bộ Quốc phòng Liên bang Nga.
Khi các quân nhân PMC ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga, họ không còn là lính hợp đồng, nhân viên của PMC nữa. Theo kinh nghiệm của các công ty quân sự tư nhân Anh, Mỹ thì các công ty này được lập ra là để giải quyết các vấn đề quân sự ở những nơi mà vì lí do chính trị, rất khó để quân đội có thể trực tiếp giao chiến.
Đây là một công cụ thuận tiện để giải quyết một số nhiệm vụ quân sự - chính trị trong khi lực lượng vũ trang của nhà nước sẽ không bị tổn thất trên lãnh thổ phức tạp này.
Điều này đã được nói tới trong các cuộc xung đột ở Iraq, Afghanistan, Syria, nơi quân đội Mỹ chỉ thực hiện những nhiệm vụ “nhẹ nhàng” hơn, còn những nhiệm vụ nặng nề thì chất lên vai các PMC. Như vậy, điều này đã làm giảm bớt trách nhiệm pháp lí của Mỹ. Và tổn thất của các PMC chưa bao giờ được Washington tính đến trong các tổn thất chính thức của quân đội Mỹ, điều cần thiết cho nội bộ nước Mỹ.
Hiện có vài chục PMC lớn đang hoạt động trên thế giới. Họ là những người phải gánh chịu những tổn thất trên toàn thế giới.
Ông Alexander Mikhailov nói thêm: "Nếu tôi là người đưa ra quyết định, tôi sẽ đưa ra hai nền tảng. Một để sử dụng nội bộ. Còn mảng khác dùng để làm việc với bên ngoài".
Ông Mikhailov cho hay, trong nhiều năm PMC của Nga đã bảo vệ các tàu chở dầu và tàu chở hàng. Sau đó, khi chiến dịch bắt đầu ở Syria thì ở đó cần phải bảo vệ các cơ sở dầu khí. Wagner cũng đã từng vào Châu Phi. Và bây giờ, nếu một con tàu lớn đi qua Biển Đỏ đến Ấn Độ Dương mà không được bảo vệ, nó rất có thể bị bắt.