NATO hỗ trợ Ukraina như nước thành viên

Thông báo của Tổng thống Volodymyr Zelensky rằng, ông sẽ đẩy nhanh nỗ lực gia nhập NATO của Ukraina có thể hiểu là một phản ứng nhanh chóng và mang tính biểu tượng đối với tuyên bố của Tổng thống Vladimir Putin rằng 4 vùng lãnh thổ của Ukraina hiện thuộc về Nga. Chỉ bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Putin sẽ là không đủ đối với Ukraina - tờ Independent cho hay. 

Xét ở một khía cạnh lớn hơn, Ukraina đang được các đồng minh phương Tây coi như đã là một thành viên: Nước này nhận được nhiều hỗ trợ quân sự dưới hình thức thông tin tình báo, đào tạo, trang thiết bị và tài chính mà Kiev có thể mong đợi nhận được nếu đã là một phần của liên minh.

Sự khác biệt chỉ là không có sự tham gia quân sự trực tiếp như không kích hoặc đưa quân vào tham chiến.

Gruzia có thể tị nạnh rằng, Ukraina trên thực tế đang nhận được nhiều sự ủng hộ với tư cách là một nước không phải là thành viên NATO hơn là Gruzia nhận được từ các thành viên đồng minh khi Nga tiến hành cuộc chiến ở nước này vào năm 2008.

Thành công đáng kể trong cuộc phản công của Ukraina chống lại các lực lượng Nga là bằng chứng cho thấy Kiev không thể bị coi là không đáp ứng các tiêu chuẩn an ninh chung.

“Trên thực tế, chúng tôi đã tiến vào NATO. Trên thực tế, chúng tôi đã chứng minh được khả năng tương thích với các tiêu chuẩn của liên minh” - Tổng thống Zelensky nói.

Trước đề nghị gia nhập NATO của Ukraina, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương Jens Stoltenberg trả lời nước đôi: “Mọi nền dân chủ ở Châu Âu đều có quyền đăng ký trở thành thành viên NATO. Quyết định về khả năng kết nạp Ukraina là do 30 quốc gia thành viên NATO quyết định”.

Chỉ cần một nước không đồng ý, Ukraina sẽ không thể gia nhập NATO.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tỏ ra lảng tránh hơn, thay vào đó đề xuất một đảm bảo an ninh song song. “Chúng tôi cam kết với nền dân chủ ở Ukraina. Hãy giành chiến thắng trong cuộc chiến này. Tôi sẽ cho họ một sự đảm bảo an ninh" - bà Pelosi phát biểu hôm 30.9.

Ngay cả khi Mỹ ủng hộ tư cách thành viên của Ukraina, quá trình gia nhập vẫn là một nhiệm vụ chông gai, như Thụy Điển và Phần Lan đã trải qua khi hai nước nộp đơn vào đầu năm nay và vấp phải sự phản đối từ Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary.

Jim Townsend, trợ lý cấp cao tại Trung tâm An ninh Mỹ mới, nói với tờ Politico: “Tôi thực sự thông cảm với sự sốt ruột của Ukraina và Tổng thống Zelensky. Nếu có một cách gia nhập nhanh thì Phần Lan và Thụy Điển đã làm rồi”.

Điệp vụ bất khả thi?

Triển vọng gia nhập của Ukraina hiện được coi là “điệp vụ bất khả thi” hơn so với trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự vào tháng 2. NATO thường không cấp tư cách thành viên cho các quốc gia liên quan đến tranh chấp lãnh thổ - Ukraina đã vướng vào điều này sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014.

Điều 5 của Hiệp ước NATO quy định rằng “bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào vào một hay một số thành viên của liên minh đều được coi là một cuộc tấn công vào toàn bộ liên minh” và tất cả các thành viên sẽ hỗ trợ (những) nạn nhân của một cuộc tấn công như vậy “ngay lập tức”.

Điều này có nghĩa là nếu Ukraina là thành viên chính thức, cuộc chiến giữa Ukraina và Nga sẽ trở thành cuộc chiến trực tiếp giữa NATO và Nga.

Leah Scheunemann, Phó giám đốc Sáng kiến ​​An ninh Xuyên Đại Tây Dương thuộc Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft tại Hội đồng Đại Tây Dương của Mỹ, cho biết những quốc gia đang kiềm chế sự hỗ trợ đầy đủ cho Ukraina hiện nay có thể sẽ là những nước phản đối tư cách thành viên của Kiev vì lý do tương tự.

Bà nói: “Ủng hộ chính sách mở cửa của NATO và thực sự kết nạp Ukraina vào liên minh là những điều rất khác nhau. NATO nhìn chung chưa sẵn sàng kết nạp Ukraina”.

Bên ngoài NATO, Mỹ đã cải tổ và trang bị lại các lực lượng của Ukraina để phù hợp với các tiêu chuẩn quân sự của nước này. Tổng thống Joe Biden hy vọng Quốc hội sẽ thông qua dự luật nhằm cung cấp thêm 12 tỉ USD để hỗ trợ Ukraina.

Đức tuyên bố sẽ chuyển giao hệ thống phòng không Iris-T tiên tiến đầu tiên cho Ukraina trong những ngày tới để giúp ngăn chặn các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cung cấp cho lực lượng Ukraina các máy bay không người lái của riêng mình để thu thập thông tin tình báo và thực hiện các cuộc tấn công trên không.

Sự hỗ trợ quốc tế song song như thế này, nếu được tăng cường, có thể mang lại cho Ukraina sự trợ giúp cần thiết để đạt được các mục tiêu bên ngoài NATO cho đến thời điểm mà tư cách thành viên không phải là một trở ngại.

Do đó, đơn xin gia nhập NATO có thể được coi là một bước đi mang tính biểu tượng nhằm tăng áp lực lên Nga hơn là một dấu hiệu về việc Ukraina sắp trở thành thành viên của liên minh quân sự này.