Luật sư Trương Văn Tuấn - Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, Đoàn luật sư TPHCM - trả lời câu hỏi của bạn đọc:
Hợp đồng vay tín chấp giữa khách hàng và ngân hàng được coi là hợp đồng vay tài sản có kỳ hạn được quy định tại Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015. Căn cứ theo quy định này, hợp đồng vay tài sản được hiểu là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.
Về “nghĩa vụ trả nợ của bên vay” được quy định tại Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, theo đó, khi hợp đồng vay đến hạn, nếu bên vay không trả nợ thì đã vi phạm quy định của pháp luật dân sự, cụ thể như sau:
“1. Bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn; nếu tài sản là vật thì phải trả vật cùng loại đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác...
...5. Trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi như sau:
a) Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả; trường hợp chậm trả thì còn phải trả lãi theo mức lãi suất quy định tại khoản 2 Điều 468 của Bộ luật này;
b) Lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằng 150% lãi suất vay theo hợp đồng tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.
Đối chiếu các quy định pháp luật, không có cơ sở truy cứu trách nhiệm hình sự với khách hàng vay tín chấp mà không trả được nợ trong trường hợp họ đang thực sự gặp khó khăn về tài chính.
Tuy nhiên, vì người vay nợ phải có nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng nên sẽ phải chịu trách nhiệm thanh toán khoản nợ gốc và lãi này.
Cụ thể, đối với trường hợp của bạn, nếu không trả nợ cho ngân hàng tại thời điểm đến lúc trả nợ, thì bạn sẽ phải trả thêm phần lãi chậm trả theo quy định.
Khoản % lãi phạt sẽ được tính bắt đầu từ thời điểm chậm trả nợ nhân với số tiền gốc chậm thanh toán với nguyên tắc là chỉ tính lãi phạt trên nợ gốc.
Tuy nhiên, để buộc bạn phải thực hiện nghĩa vụ hoàn trả đầy đủ số tiền vay và lãi phát sinh, phía ngân hàng hoàn toàn có quyền khởi kiện bạn ra Tòa án cấp có thẩm quyền.
Sau khi Tòa án ra phán quyết về trách nhiệm dân sự của bạn thì ngân hàng có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án thực hiện các biện pháp cưỡng chế thi hành án như kê biên, phát mãi tài sản của bạn để thu hồi khoản vay.
Vì vậy, để hạn chế được khoản lãi phát sinh và tránh việc bị ngân hàng khởi kiện ra Tòa án, bạn nên trình bày với ngân hàng nơi bạn vay tín chấp để tổ chức tín dụng này nắm được tình hình khó khăn của bạn, qua đó các bên có thể đàm phán, thương lượng với nhau nhằm tìm ra hướng giải quyết phù hợp.