Một vấn đề khiến phụ huynh học sinh băn khoăn là đến năm 2025, lứa học sinh hoàn thành Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cấp THCS (tốt nghiệp lớp 9) sẽ tham gia tuyển sinh vào lớp 10 như thế nào?
Thực tế, việc đưa ra phương án tuyển sinh lớp 10 như thế nào còn tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất, chỉ tiêu đăng ký, chỉ tiêu tuyển sinh, đội ngũ thầy cô giáo,… Căn cứ vào những điều kiện nêu trên mà mỗi địa phương sẽ lựa chọn phương thức thi tuyển hay xét tuyển.
Mỗi phương thức đều có mặt tích cực cũng như hạn chế, không có phương thức nào là tối ưu. Tuy nhiên, xét một cách tổng thể, phương án xét tuyển có nhiều điểm tích cực hơn là thi tuyển bởi các lý do sau:
Thứ nhất, hiện nay, việc kiểm tra, đánh giá học sinh trong bốn năm học THCS thông qua các bài kiểm tra thường xuyên, giữa kỳ, định kỳ ở trên lớp theo đúng tinh thần Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT ngày 20.7.2021 của Bộ GDĐT.
Nếu không đặt chỉ tiêu, đánh giá xếp loại thi đua, chạy theo thành tích, đảm bảo việc dạy thật học thật, thi thật, thực chất, công tâm, nói không với bệnh thành tích thì xã hội hoàn toàn yên tâm, tin tưởng dựa vào kết quả, đánh giá đó để xét tuyển vào lớp 10.
Thứ hai, việc xét tuyển vào lớp 10 thay vì thi tuyển sẽ giảm áp lực học tập cho học sinh và cả các bậc phụ huynh. Tại nhiều tỉnh thành, ngoài học trên lớp, các em học sinh còn phải tham gia luyện thi do trường tổ chức hay các lớp học thêm với lịch trình dày đặc, kín mít để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10.
Thứ ba, việc tổ chức thi tuyển tốn kém một nguồn kinh phí không hề ít cho các địa phương. Phụ huynh lại thêm gánh nặng tài chính khi phải đầu tư cho con ôn luyện trong nhiều tháng. Vì vậy, các địa phương hoàn toàn có thể tính toán đến phương án xét tuyển để tiết kiệm thời gian và công sức.
Đến thời điểm hiện tại, Đồng Tháp và Vĩnh Long là 2 địa phương thực hiện xét tuyển vào lớp 10 năm học 2023 - 2024 dựa trên kết quả rèn luyện, học tập trong 4 năm THCS của học sinh.
Các tỉnh, thành phố còn lại, đa số lựa chọn phương thức thi tuyển theo 3 môn Toán, Ngữ văn và ngoại ngữ. Một số nơi lại quyết định thi thêm môn thứ 4.
Và dù là thi 3 hay 4 môn, kỳ thi tuyển sinh như hiện nay không đánh giá toàn diện học sinh mà chỉ mang ý nghĩa tuyển chọn, chỉ kiểm tra năng lực một số môn học. Điều này dẫn đến tình trạng học lệch môn bởi tâm lí chung, đa phần học sinh chỉ tập trung học môn thi vì học để thi, dẫn đến xem nhẹ các môn học còn lại.
Với những lí do trên, dễ dàng nhận thấy, thực hiện xét tuyển vào lớp 10 đảm bảo đánh giá học sinh toàn diện hơn là việc thi tuyển. Học sinh được đánh giá về phẩm chất và năng lực đúng với mục tiêu phương pháp dạy học của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Cũng có ý kiến băn khoăn, nếu xét tuyển vào lớp 10 bằng kết quả học tập, rèn luyện bậc THCS sẽ xảy ra tình trạng “làm đẹp” học bạ, "chạy" điểm, "chạy" hạnh kiểm. Tuy nhiên, cá nhân tôi cho rằng, điều này chỉ là sự cá biệt và có thể xử lí được khi thầy cô với lương tâm, trách nhiệm, nhất quyết nói không với bệnh thành tích.
Rất hy vọng Bộ GDĐT sớm xem xét và sớm ban hành hướng dẫn các địa phương thực hiện tuyển sinh vào lớp 10 trong những năm tới sao cho nhẹ nhàng, hợp lý với học sinh và phụ huynh, nhất là khi lứa học sinh lớp 9 hoàn thành cấp THCS theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 vào năm học 2024 - 2025.