Nhiều ngành học "trắng" sinh viên
Ngay từ khi con trai lên lớp 10, gia đình chị Nguyễn Thu Phương (Thanh Hoá) đã định hướng cho con học, và đặt mục tiêu thi đỗ vào một số chuyên ngành như Công nghệ thông tin, Quản trị kinh doanh, Marketing... thay vì những ngành đạo tạo truyền thống, ngành khoa học cơ bản.
"Các ngành khoa học cơ bản sau này ra trường, môi trường làm việc vất vả, thu nhập không cao nên tôi không định hướng cho con lựa chọn" - chị Phương chia sẻ.
Không riêng chị Phương, tâm lí chung của nhiều phụ huynh và học sinh là đổ dồn vào lựa chọn các ngành học "hot" và "thờ ơ" với một số ngành khoa học cơ bản.
Điều này đã tạo ra sự chênh lệch khá lớn giữa các ngành nghề đào tạo. Các ngành truyền thống "chật vật" để tuyển sinh, có ngành "trắng" sinh viên.
Điều này đã được thể hiện rất rõ qua số liệu thống kê của Bộ GDĐT. Trong 3 năm liên tiếp, 4 lĩnh vực: Nông lâm nghiệp và Thủy sản, Khoa học sự sống, Khoa học tự nhiên và Dịch vụ xã hội đều nằm trong danh sách các lĩnh vực tuyển sinh kém nhất.
Cụ thể: Nông lâm nghiệp và Thủy sản đạt 49,1%; Khoa học sự sống 57,92%; Khoa học tự nhiên 59,43% và Dịch vụ xã hội 61,36%. Trong khi đó, các ngành học thu hút thí sinh nhiều nhất là: Kinh doanh và quản lý, Máy tính và công nghệ thông tin, Công nghệ kỹ thuật.
Đặc biệt, nhóm ngành khoa học cơ bản vẫn nằm trong tốp ngành có điểm chuẩn thấp nhất. Nhiều ngành liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp, nông nghiệp, quy hoạch, xây dựng, môi trường... có điểm chuẩn chỉ khoảng 15 điểm/3 môn (tính cả điểm ưu tiên) nhưng vẫn không có người học.
Học ngành khoa học cơ bản được giảm học phí
Việc thiếu hụt nhân lực cho những ngành, lĩnh vực cơ bản phục vụ phát triển kinh tế xã hội là nguy cơ hiện hữu. Chính vì vậy, thời gian qua, nhằm giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực, nhiều trường đại học đã tìm cách thu hút người học vào những ngành cơ khí, xây dựng, khoa học cơ bản - những lĩnh vực được coi là “xương sống” của nền kinh tế và tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.
Từ năm học 2022 - 2023, Đại học Quốc gia Hà Nội đã triển khai thí điểm các suất học bổng cho sinh viên các ngành khoa học cơ bản thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn với gói học bổng gồm: miễn học phí, miễn phí chỗ ở nội trú, ưu tiên tham gia nghiên cứu khoa học và chương trình ươm tạo nhà khoa học, ưu tiên khi xét các học bổng khác và hỗ trợ sinh hoạt phí 20 triệu đồng/năm học.
Trong đó, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên có 9 ngành được hỗ trợ, gồm: Tài năng Toán học, Tài năng Vật lý, Tài năng Hóa học, Tài năng Sinh học, Địa lý tự nhiên, Địa chất học, Tài nguyên và môi trường nước, Hải dương học và Công nghệ kỹ thuật hạt nhân. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn gồm 9 ngành: Hán Nôm, Lịch sử, Triết học, Tôn giáo học, Chính trị học, Nhân học, Việt Nam học, Ngôn ngữ học và Văn học.
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) năm 2022 cũng đã dành 2 tỉ đồng học bổng để cấp cho sinh viên trúng tuyển vào 7 ngành thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học trái đất và khoa học biển gồm: Vật lý, Hải dương học, Kỹ thuật hạt nhân, Kỹ thuật địa chất, Địa chất học, Khoa học môi trường và Công nghệ kỹ thuật môi trường.
Tương tự, năm học vừa qua, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM) hỗ trợ 35% học phí cho sinh viên thuộc 9 ngành là Triết học, Tôn giáo học, Lịch sử, Địa lý, Thông tin - Thư viện, Lưu trữ học, Ngôn ngữ Ý, Ngôn ngữ Tây Ban Nha, Ngôn ngữ Nga.