Ngày cuối năm, rất đông đàn ông các dân tộc ở huyện Bắc Hà đến chợ phiên để tìm một góc riêng tư cho mình.
Chợ chỉ họp một lần mỗi tuần vào Chủ nhật nên từ tinh mơ khi màn sương còn dày đặc đã thấy cánh mày râu mang những lồng chim đến chợ.
Toàn bộ các loài chim cảnh được quy tụ về đây tạo nên một khung cảnh thơ mộng với đặc trưng riêng của cao nguyên Bắc Hà.
Tại một góc chợ là thế giới riêng của những người đam mê chim. Có những cụ già người H’Mông, Tày, Nùng đưa lồng chứa các loài chim từ La Pán Tẩn, Lùng Khấu Nhin (huyện Mường Khương) xuống. Có những thanh niên người Dao, Phù Lá ở tận Bản Mế, Sín Chải, Sín Chéng, Lùng Phình (huyện Si Ma Cai) cũng sang.
Thậm chí nhiều chủ chim từ Sín Mần (Hà Giang), Mù Cang Chải (Yên Bái) hay các đại gia nuôi chim cảnh ở thành phố Lào Cai, thủ đô Hà Nội cũng có mặt.
Họ bàn tán, trao đổi với nhau về cách chọn chim, chăm sóc các loài chim để học hỏi, mua bán hoặc đơn giản là tìm bạn tâm giao.
Không ồn ào náo nhiệt, đến với chợ chim, phái mạnh được ngắm nhìn và say sưa thưởng thức tiếng chim hót với muôn hình vạn trạng.
Anh Lèo Seo Lìn, người địa phương cho biết, chợ chim Bắc Hà chủ yếu là họa mi. Trong nhiều loài chim ở vùng cao Tây Bắc thì họa mi là loại chim vừa có vóc dáng đẹp, vừa có giọng hót hay lại thiện chiến, nên được nhiều người ưa thích.
“Đối với chim nuôi hót, nên chọn con có họa dài, dáng thanh thoát, sắc lông vàng mượt, giọng hót trong trẻo, không bị đứt đoạn. Chú chim nào khi hót đứng cầu thật oai vệ, đuôi xòe hoặc cụp chặt vào cầu là chim tốt.
Với chim chọi, nên chọn chim hiếu chiến, có vóc dáng to khỏe, chân và mỏ to, tướng chim dữ dằn, gặp đối thủ nào cũng không sợ hãi mà dám rung cánh hót khiêu khích đối phương thì đánh được...”, anh Lèo Seo Lìn kể chuyện.
Theo người đàn ông này, có những con chim họa mi được bán với giá vài chục triệu đồng. Ngoài ra, có những con chim rừng người dân bắt được đem đến chợ bán chỉ vài trăm nghìn đồng. Ngoài ra, chợ chim còn bày bán hàng trăm chiếc lồng chim làm bằng trúc xinh xắn và các loại thức ăn cho chim như sâu quy và dế mèn...
Chợ chim Bắc Hà vừa là sân chơi chung vừa là nơi kiếm sống của nhiều người. Ông Thào Văn Sử năm nay 74 tuổi, nhưng Chủ nhật nào cũng có mặt ở chợ chim.
"Ngày trước cũng làm nhiều, nhưng chủ yếu cho bạn bè thôi, bây giờ già rồi, không lên nương được nữa thì ở nhà làm lồng chim mang đi chợ bán kiếm tiền mua gạo. Trung bình mỗi tuần, tôi bán được 3 đến 4 cái lồng. Mỗi cái lãi được vài chục nghìn đồng, như thế cũng đủ ăn, không phải phiền con cháu”, ông Thào Văn Sử tâm sự.
Gần trưa, chợ chim càng thêm đông đúc, đâu đâu cũng thấy lồng chim, tiếng chim hót trầm bổng, tiếng người nói chuyện xen lẫn nhau. Hễ có chú chim nào mới xách đến, người ta lại quây thành vòng tròn, hỏi giá cả, bình luận, xem xét tỉ mỉ từng li từng tí, rồi treo lên, nghe thử giọng hót...
Chợ Bắc Hà luôn được du khách đánh giá là điểm đến hấp dẫn và được tạp chí nước ngoài đánh giá là khu chợ đặc sắc nhất Đông Nam Á. Hiện UBND huyện Bắc Hà đã có kế hoạch bảo tồn các nét văn hóa truyền thống để phát triển du lịch của phiên chợ.