“Vật vã”, khó khăn với hành trình xét tặng

Nhìn vào những tranh cãi diễn ra triền miên suốt các mùa xét tặng danh hiệu NSƯT, NSND có thể thấy được những rắc rối phát sinh.

Sau mỗi mùa xét tặng, lại thấy muôn chuyện bi hài, dở khóc dở cười của nhiều tình huống, nhiều câu chuyện.

Năm nay, theo Nghị định 89/2014/NĐ-CP, hồ sơ xét tặng danh hiệu phải nhận đủ 80% phiếu đồng thuận của các thành viên hội đồng tại cuộc họp lấy ý kiến. Theo đó, NSƯT Lê Thiện, NSƯT Thoại Mỹ bị gạt khỏi danh sách xét tặng danh hiệu NSND vì không đủ 80% phiếu đồng thuận.

Theo ông Phùng Huy Cẩn, Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch), với Nghị định 89/2014/NĐ-CP trước đây quy định hồ sơ xét tặng nghệ sĩ phải nhận được 90% phiếu đồng thuận của các thành viên hội đồng tại cuộc họp lấy ý kiến. Ở Nghị định 40/2021/NĐ-CP, con số này đã giảm xuống còn 80%.

Nhìn lại quá trình xét tặng danh hiệu trước đây, quy định phải đạt 90% số phiếu của hội đồng đã từng gây đủ chuyện bi hài. Đơn cử như trường hợp của nghệ sĩ cải lương Minh Vương trải qua 3 lần “trượt” danh hiệu NSND vì thiếu vài phiếu, không đủ đáp ứng quy định phải đạt 90% phiếu thuận của hội đồng.

Nghị định 40/2021/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung, xây dựng trên tinh thần không bỏ lọt nhân tài, nhưng vẫn gây tranh cãi với trường hợp của NSƯT Lê Thiện, NSƯT Thoại Mỹ, anh em NSƯT Quốc Cơ – Quốc Nghiệp...

Kể từ Nghị định 89/2014/NĐ-CP đến Nghị định 40/2021/NĐ-CP tuy đã có những chỉnh sửa, nới lỏng, nhưng với những quy định chặt chẽ về số lượng huy chương, số năm làm nghề, tỉ lệ đồng thuận của hội đồng xét duyệt... vẫn khiến nhiều nghệ sĩ “vật vã” với hồ sơ đề nghị xét tặng.

NSƯT Chí Trung phải chờ suốt 7 năm qua, hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND của anh luôn bị gạt ra, vì giải “Đạo diễn xuất sắc nhất” không được xét là một Huy Chương Vàng. Sau 7 năm, đến khi về nghỉ hưu, Chí Trung mới có tên trong danh sách xét tặng danh hiệu NSND lần này.

Nói như thế để thấy, việc được xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT phải trải qua rất thử thách, từ việc làm nghề, đi thi để giành huy chương, số năm hoạt động nghệ thuật, đến cả tỉ lệ số phiếu bầu của hội đồng... Chưa kể những sự cố đặc biệt xảy ra, việc xét tặng còn bị trì hoãn suốt nhiều năm ròng.

Thế nhưng, khi đã đạt được danh hiệu cao quý, nhiều nghệ sĩ lại không giữ được hình tượng cần có. Nói như NSND Lệ Thủy, “Việc có được danh hiệu đã khó, việc giữ danh hiệu càng khó hơn”.

Danh hiệu và danh tiếng

Nghệ sĩ có rất nhiều cách khác nhau để trả lời về danh hiệu. Có nghệ sĩ từng khẳng định, họ không cần đến danh hiệu, bởi họ đã là nghệ sĩ của nhân dân, được nhân dân yêu mến. Có nghệ sĩ lại cho biết, danh hiệu là… danh hão, không giúp họ kiếm được thêm tiền. Nhưng không ít nghệ sĩ lại cho rằng, danh hiệu - là điều đáng để tự hào, trân trọng.

Để thấy, ý nghĩa của danh hiệu với mỗi nghệ sĩ là khác nhau. Theo đó, cách ứng xử với danh hiệu của từng nghệ sĩ cũng khác nhau. Nhiều nghệ sĩ sau khi được phong tặng danh hiệu sẽ tiếp tục nỗ lực, phấn đấu để xứng đáng với vị trí đã có. Nhưng cũng có những nghệ sĩ coi danh hiệu NSƯT hay NSND chỉ là một thủ tục cần làm trong nghề.

Không ít NSƯT, NSND vướng vào tai tiếng. Đơn cử như NSƯT Kiều Thanh, cô nhiều lần bị chỉ trích vì những phát ngôn “lệch chuẩn” về lối sống. Gần nhất, với phát ngôn cho rằng “đàn ông ai cũng ngoại tình”, Kiều Thanh bị chỉ trích dữ dội, thậm chí bị đề xuất thu hồi danh hiệu NSƯT. Trước đó, Kiều Thanh cũng bị phản ứng khi thừa nhận là người thứ 3, yêu đàn ông đã có vợ.

NSƯT Hoài Linh khi giải ngân chậm tiền từ thiện cũng bị phản ứng, khán giả bày tỏ sự thất vọng khi anh không giữ đúng lời hứa với số tiền quyên góp được. NSƯT Đức Hải bị kỷ luật vì phát ngôn “văng tục chửi bậy” trên mạng xã hội. Hay như NSƯT Hồ Hoài Anh cũng đang vướng vào những cáo buộc ồn ào ở Tây Ban Nha.