Chị Nguyễn Thanh Hằng (36 tuổi, quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ, nhiều khi biết rõ là cá, chim mang đi phóng sinh dễ bị bắt lại lắm nhưng vì thành tâm vẫn mong muốn thực hiện đúng phong tục này dịp Lễ Vu lan.
Trên nhiều diễn đàn, có khá nhiều người thẳng thắn bày tỏ, việc không ủng hộ những chuyện phóng sinh như hiện tại. Chẳng những phục vụ mục đích kiếm lời cho những người có hành vi vớt lên bán lại mà còn ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Người phóng sinh mong chim, cá… được về với thiên nhiên nhưng tuyệt nhiên chẳng cứu được. Thay vào đó là "tiếp tay" cho những người lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi, biến những con vật đó trở thành công cụ kiếm tiền.
Trao đổi với phóng viên, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ - nguyên giảng viên khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) cho hay: "Phóng sinh” ngược nghĩa với “sát sinh”.
Nếu sát sinh tạo ác nghiệp thì phóng sinh tạo nên thiện nghiệp. Thực hành phóng sinh để đạt đến cái tâm phóng sinh, tức là hình thành niệm ý về từ bi, yêu thương muôn loài, cứu khổ cứu nạn muôn loài, đạt đến triết lý cao nhất, nhân văn nhất của mọi tôn giáo là đức hiếu sinh".
Như vậy, có thể thấy phóng sinh là hoạt động xuất phát từ lòng từ bi, chúng ta không nên xem đây là vấn đề tâm linh hay "có thờ có thiêng, có kiêng có lành". Suy cho cùng, giá trị cốt lõi của phóng sinh là giáo dục chúng ta về tình yêu thương muôn loài, biết bảo vệ động thực vật và môi trường sống nhân văn.
Nhà nghiên cứu Hùng Vĩ cũng bày tỏ quan điểm của ông khi ngày nay, phóng sinh đã bị biến tướng vì nhiều mục đích vụ lợi cá nhân. Ông khẳng định: "Thực hành phóng sinh cũng là một cội nguồn của phong trào bảo vệ môi trường hiện nay trên thế giới. Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều thực hành phóng sinh không còn giữ được căn bản giáo pháp của nó.
Vì không hiểu mà có khi phóng sinh làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái. Vì lòng tham mà tranh nhau cố thật nhiều. Vì nông cạn mà làm qua loa xong chuyện. Vì kinh tế mà buôn bán, triệt hạ các loài.
Vì đồng tiền mà pháp sư xúi giục mua nhiều và đắt các loài khi hành lễ... Những điều đó sẽ không tạo nên thiện nghiệp. Cho nên giữa 'thực phóng sinh' và 'tâm phóng sinh' làm sao cho hài hòa.
Phật pháp không câu nệ nên có chữ 'tùy duyên', tức là theo hoàn cảnh mà ứng xử, nhưng giữ được cái 'thiện căn'. Chữ nhân và chữ duyên trong Phật giáo là vậy".
Điều này cho thấy, không nhất thiết phải vào các dịp lễ, rằm mà việc phóng sinh nên thực hiện hàng ngày, bất kể khi nào chúng ta gặp một con vật bị nạn, hãy ra tay cứu thoát, lúc này mới thực là ý nghĩa nguyên bản của việc phóng sinh.
Bản thân người phóng sinh trước tiên phải hiểu rõ phóng sinh là như thế nào, làm sao để thực hiện đúng cách. Chúng ta cũng nên tìm hiểu môi trường sống của các loài động vật trước khi mang chúng đi phóng sinh.
Nơi đó cần đảm bảo không có bất kỳ mối đe doạ gây nguy hại nào, tránh xảy ra vấn nạn săn bắt, môi trường đó giúp chúng sinh sống và phát triển được...