Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Nhật Lệ là một nét đẹp trong đời sống văn hóa và hoạt động thể thao của người dân huyện Quảng Ninh, được khơi nguồn và phát triển từ hơn 500 năm nay.
Từ hội bơi, đua cầu mưa, cầu đảo, cầu ngư... của Làng, của Tổng với mục đích cầu cho mưa thuận, gió hòa mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên; thi thố sức trai, sức gái để chuẩn bị ứng phó với mưa bão, chế ngự thiên nhiên. Trước cách mạng Tháng 8 Lễ hội được tổ chức 6 năm/lần hay gọi là lục niên cạnh độ; sau ngày Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ngày 02/9/1946 - mừng Nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa tròn 1 tuổi - lần đầu tiên nhân dân Quảng Ninh tổ chức đua thuyền “mừng Tết độc lập”; ngày 02.9.1975 huyện Quảng Ninh tổ chức đua thuyền trên sông Nhật Lệ và từ đó trở đi, nhất là từ sau tái lập huyện, hằng năm, cứ đến dịp Quốc Khánh 2.9 huyện Quảng Bình lại mở hội đua thuyền gắn với mừng tết Độc lập.
Ông Trần Quốc Tuấn – Bí thư huyện ủy Quảng Ninh, cho biết, Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Nhật Lệ được tổ chức hàng năm là sự tiếp nối giá trị truyền thống văn hóa mà cha ông để lại. Gắn với những giai đoạn lịch sử của dân tộc, của vùng đất, Lễ hội đua thuyền truyền thống huyện Quảng Ninh cũng đi qua những bước thăng trầm, phát triển và biến đổi để phù hợp với bối cảnh lịch sử nhưng vẫn luôn giữ được nét đẹp văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc địa phương. Lễ hội đua thuyền truyền thống có ý nghĩa rất lớn trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân huyện Quảng Ninh.
Thông qua những hoạt động văn hóa, tín ngưỡng độc đáo, có quy mô lớn, thu hút đông đảo cộng đồng và du khách tham dự, không chỉ nhằm bảo tồn những giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa của dân tộc mà còn góp phần đẩy mạnh các hoạt động du lịch, tạo động lực phát triển kinh tế -xã hội của địa phương.
Hàng năm Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Nhật Lệ được tổ chức với không khí sôi nổi, đoàn kết, thân ái, hào sảng và đầy tinh thần thượng võ.
Với những giá trị tiêu biểu và trường tồn ấy, ngày 12.1.2022, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã công nhận Lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Nhật Lệ là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội năm nay đã thu hút hàng chục ngàn lượt du khách, nhân dân, con em quê hương đang sinh sống, học tập, công tác trên mọi miền tổ quốc về đón xem, cổ vũ, động viên.
Tham dự lễ hội năm nay có 21 thuyền đua của 13 xã, thị trấn gồm 12 thuyền nam và 9 thuyền nữ với 680 vận động viên.
Đặc biệt, Lễ hội Đua thuyền truyền thống tại huyện Quảng Ninh được tổ chức thành chuỗi sự kiện với các nghi lễ rước nước thiêng từ Giếng Tiên núi Thần Đinh, dâng hương cầu siêu, thả đèn hoa đăng, tổ chức chương trình nghệ thuật, buông phao, thi đấu vòng bảng.