Nhân kỷ niệm 133 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19.5.1890 - 19.5.2023), 80 năm Bác Hồ viết tác phẩm “Ngục trung nhật ký”, ngày 18.5, Trung tâm Sách quốc gia (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật) tổ chức Tọa đàm ra mắt sách “Nhật ký trong tù” (Bản phỏng dịch của nhà thơ Quách Tấn) với sự tham gia của 2 diễn giả: Nhà sử học Dương Trung Quốc và nhà nghiên cứu Hán học, PGS.TS. Lê Văn Toan.
Tại Tọa đàm, bạn đọc được lắng nghe các diễn giả chia sẻ hoàn cảnh ra đời của tác phẩm “Nhật ký trong tù”, những bản dịch tập thơ này và nhiều câu chuyện xúc động về nguyên do thi sĩ Quách Tấn dịch “Nhật ký trong tù”, về “hành trình” để bản dịch đến với độc giả hôm nay. Đặc biệt là những tác động của cuốn sách đối với thế hệ người đọc hôm nay, nhất là thế hệ trẻ.
Tại toạ đàm, nhà sử học Dương Trung Quốc đã chia sẻ mối duyên kết nối với nhà thơ Quách Tấn và bản thảo dịch của ông để tác phẩm “Nhật ký trong tù” một lần nữa đến với bạn đọc qua bản dịch mới của người thi sĩ tài hoa.
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, với vai trò là người đi thu thập các tác phẩm khảo cứu văn hóa, lịch sử được xuất bản dưới chế độ cũ, ông đã tìm gặp nhà thơ Quách Tấn để nhờ “chỉ bảo” cho việc thu thập. Vì cảm mến, trước khi chia tay, nhà thơ Quách Tấn đã cho ông xem bản thảo dịch “Nhật ký trong tù”.
Thế nhưng nhà thơ Quách Tấn không muốn giới thiệu bản dịch cho mọi người. Mãi đến năm 2015, được sự đồng ý của gia đình nhà thơ, sự khích lệ của những người yêu mến tác giả thì tập thơ dịch “Nhật ký trong tù” mới được xuất bản.
Đánh giá về cuốn sách, PGS.TS. Lê Văn Toan cho biết, bản phỏng dịch của nhà thơ Quách Tấn do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành là một trong những bản dịch đặc biệt bên cạnh bản dịch quen thuộc của Nam Trân và các bậc túc nho khác.
Những trang thơ được dịch và thể hiện theo lối mới lạ, độc đáo trong ấn bản lần này cho độc giả hiểu và trân trọng tài năng dịch thuật, đặc biệt là về tình cảm của thi sĩ Quách Tấn đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một trong những điểm đặc biệt của bản dịch này là việc nhà thơ Quách Tấn đã phá cách, chuyển một số bài của “Nhật ký trong tù” sang những thể thơ truyền thống khác của Việt Nam như thể thơ lục bát.
Trong ấn bản này, bạn đọc còn được thưởng thức những bài thơ của Bác với phần chép tay chữ Hán của nhà thư pháp Trần Thúc Lâm và phần chép tay chữ Quốc ngữ của chính nhà thơ Quách Tấn.
Tác phẩm “Nhật ký trong tù” là tập thơ gồm 133 bài, viết bằng chữ Hán, ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt. Tháng 8.1942, Nguyễn Ái Quốc lấy tên Hồ Chí Minh với danh nghĩa là đại biểu của Việt Nam độc lập đồng minh và Phân bộ quốc tế phản xâm lược của Việt Nam sang Trung Quốc công tác. Khi đến Túc Vinh, Quảng Tây, Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ. Trong những tháng ngày đó (tháng 8/1942 đến tháng 9.1943), Người đã sáng tác tập thơ “Ngục trung nhật ký” (Nhật ký trong tù).
Mỗi bài thơ trong tập nhật ký là tiếng lòng của tác giả, khắc họa sâu sắc tâm hồn, những suy nghĩ, tình cảm của Bác trong thời gian bị giam cầm nơi đất khách. Đó là lòng yêu nước thiết tha, luôn đau đáu hướng về Tổ quốc, mong được trở về hòa mình vào cuộc chiến đấu của đồng chí, đồng bào.
Toàn bộ tập thơ toát lên tinh thần lạc quan cách mạng, niềm tin vào ngày mai tươi sáng, ý chí kiên cường, bền bỉ, lòng quyết tâm sắt đá của Người. Tác phẩm đã trở thành bảo vật quốc gia được bạn bè quốc tế ngợi ca và đã dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới.