“Đánh thức” di tích
Di tích khảo cổ học Bãi Cọi thuộc xã Xuân Viên (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) được phát hiện năm 1974, trải qua hơn 3 thập kỷ bị “lãng quên”, Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp cùng Sở VHTTDL Hà Tĩnh đã “đánh thức” cụm di tích bằng các cuộc khai quật khảo cổ.
Di tích Bãi Cọi đã trải qua nhiều đợt thám sát và khai quật được Bảo tàng Lịch sử quốc gia thực hiện từ năm 2008 - 2012. Đây là di tích khảo cổ học đặc biệt, mang đặc trưng của 2 nền văn hóa Đông Sơn và Sa Huỳnh. Với vị trí đặc biệt, Bãi Cọi chính là nơi hội tụ, gặp gỡ của cư dân văn hóa Sa Huỳnh và Đông Sơn và di tích này có ý nghĩa rất quan trọng trong nghiên cứu thời Sơ sử ở Việt Nam.
Để giúp có thêm nhận thức về vị trí, vai trò, giá trị của di tích Bãi Cọi trong diễn trình lịch sử, văn hóa Việt Nam, làm sáng tỏ những khoảng trống lịch sử giai đoạn Sơ sử miền Trung Việt Nam và ghi nhận thành công của mô hình hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, khai quật khảo cổ học, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Sở VHTTDL Hà Tĩnh và Bảo tàng Hà Tĩnh đã khai mạc trưng bày chuyên đề “Bãi Cọi - nơi gặp gỡ các nền văn hóa” với gần 150 ảnh, tài liệu, hiện vật tiêu biểu (gồm 3 phần: Bãi Cọi - Hành trình khám phá; Bãi Cọi - Nơi gặp gỡ các nền văn hóa; Hợp tác quốc tế giữa Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam và Bảo tàng Quốc gia Hàn Quốc).
Nội dung giới thiệu những hiện vật được phát hiện trong quá trình khai quật mộ táng tại di tích. Theo đó, di tích Bãi Cọi là một quần thể mộ táng được phân bố trên một diện tích rộng lớn với 2 loại hình mộ huyệt đất và mộ chum được chôn xen kẽ. Điểm lý thú, tạo nên giá trị đặc biệt của di tích Bãi Cọi là trong các mộ chum (Sa Huỳnh) có các hiện vật thuộc văn hóa Đông Sơn, ngược lại trong các mộ huyệt đất (Đông Sơn) lại không hiếm gặp các hiện vật mang đặc trưng văn hóa Sa Huỳnh và cả những hiện vật thuộc văn hóa đồ sắt Trung Quốc.
Gìn giữ và phát huy
Trao đổi với Lao Động, ông Nguyễn Quốc Bình - Trưởng phòng Trưng bày Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cho hay, sau khi kết thúc trưng bày vào tháng 4.2021, Bảo tàng sẽ đưa toàn bộ hiện vật về Bảo tàng Hà Tĩnh. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cũng đã làm việc với các cơ quan chức năng, đơn vị có thẩm quyền nơi mà có di tích Bãi Cọi để khoanh vùng, bảo vệ tốt hơn và quyết định xây một nhà trưng bày và biến di tích thành một sản phẩm du lịch của địa phương.
Thời gian tới, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia sẽ bổ sung một số hình ảnh, tư liệu, hiện vật vào phần trưng bày Sa Huỳnh nằm trong hệ thống chính của bảo tàng. Trong kế hoạch 3 năm tới, bảo tàng đang xây dựng đề án chỉnh lý lại toàn bộ hệ thống trưng bày, đến lúc đó sẽ có nhiều không gian hơn để trưng bày văn hoá Sa Huỳnh.
“Ngoài ra, bộ phận giáo dục công chúng của Bảo tảng Lịch sử Quốc gia cũng đang xây dựngkế hoạch để có những hoạt động đưa trưng bày vào trường học, giúp học sinh tiếp cận dễ dàng hơn với lịch sử. Tuỳ từng chuyên đề, tính chất, thời điểm, bảo tàng sẽ xây dựng một chương trình giáo dục riêng và đã chuyển nội dung cho CLB Em yêu lịch sử để nhanh chóng triển khai kế hoạch này”, ông Bình chia sẻ.