Sự tái xuất của phim Nhà nước
Chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, việc trao giải Cánh diều đáng lẽ diễn ra vào ngày 15.3 hằng năm bị hoãn lại hai lần và cuối cùng phải trao giải gọn nhẹ tại Hà Nội (12.5.2020) và TPHCM (16.5.2020). Công tác chấm giải cũng gặp nhiều khó khăn, do trong thời gian giãn cách xã hội, các rạp chiếu phim (có thiết bị kỹ thuật số chiếu được phim điện ảnh định dạng DCP) không thể tổ chức chiếu phim cho hội. Vì thế, Ban giám khảo phim truyện điện ảnh tới đầu tháng 5 mới có thể chấm phim dự thi. Số lượng phim dự thi Cánh diều 2019 là 113 phim gồm 16 phim truyện điện ảnh, 13 phim truyện truyền hình, 34 phim tài liệu, 12 phim khoa học, 15 phim hoạt hình, 17 phim ngắn và 6 công trình nghiên cứu lý luận phê bình điện ảnh.
Đáng chú ý có sự xuất hiện của 3 phim truyện điện ảnh sản xuất bằng ngân sách nhà nước là “Truyền thuyết về Quán Tiên”, “Lính chiến”, “Hợp đồng bán mình”.
“Hạnh phúc của mẹ” chiến thắng tuyệt đối
Có lẽ trong lịch sử Cánh diều chưa bao giờ có bộ phim truyện điện ảnh như “Hạnh phúc của mẹ” (Đạo diễn: Phạm Huỳnh Đông - Đơn vị sản xuất: Công ty TNHH Diệp Cơ Entertainment) chiến thắng tuyệt đối đoạt tới 6 Cánh diều Vàng (CDV) và 1 giải diễn viên triển vọng.
“Hạnh phúc của mẹ” đoạt CDV phim truyện điện ảnh và đoạt thêm 5 CDV cá nhân: Biên kịch xuất sắc (Nguyễn Thị Ngọc Bích), đạo diễn (Phạm Huỳnh Đông), quay phim (Võ Thanh Tiền), âm thanh (Vũ Thành Long, phim “Hạnh phúc của mẹ” và “Mắt biếc”), nữ diễn viên chính (Cát Phượng) và bé Huy Khang giải diễn viên triển vọng (cùng Oanh Kiều, vai Thùy Linh, phim “Nắng 3”).
Đó là sự tưởng thưởng cho một tác phẩm khá trọn vẹn, gây xúc động cho người xem về tình mẫu tử giữa một người mẹ đơn thân và cậu con trai tự kỷ ở một làng chài. Diễn viên Cát Phượng đã vượt ra khỏi cái bóng của những vai diễn trước đây, để tạo ra một nhân vật - mẹ Tuệ mang đầy đủ phẩm chất của một người phụ nữ Việt: giàu đức hy sinh, chịu thương chịu khổ chấp nhận mọi nỗi khổ về mình, để dồn sức lo cho tương lai của con trai mình. Một mình nuôi con, lo bao gánh nặng cơm áo gạo tiền mà vẫn giữ được lòng tự trọng và sự mạnh mẽ như con đại bàng xòe cánh che chở bảo vệ con trai mình trong nghịch cảnh. “Hạnh phúc của mẹ” là một câu chuyện đẹp, ấm áp và giàu tính nữ quyền, được đặt trong bối cảnh của những cánh đồng muối trắng xóa ngút ngàn nơi có những diêm dân một nắng hai sương, với hai mẹ con Tuệ và Tim như những điểm sáng…
Không thành công trong “Hạnh phúc của mẹ” nhưng diễn xuất tốt trong hai phim khác “Anh trai yêu quái” (vai Phong) và “Nắng 3” ( bác sĩ Tùng Sơn) đã đem lại giải nam diễn viên chính xuất sắc cho Kiều Minh Tuấn.
Sánh đôi Cánh diều Bạc (CDB) là hai phim khác hẳn nhau. “Hai Phượng” là phim hành động đậm chất giải trí - thương mại, đã thắng lớn về doanh thu, còn “Truyền thuyết về Quán Tiên” là phim Nhà nước, đề tài chiến tranh.
Đoán trước và bất ngờ
Ở hạng mục phim truyện truyền hình, đúng như dự đoán, “Về nhà đi con” đã đoạt CDV cho phim và CDV cá nhân cho đạo diễn (Nguyễn Danh Dũng) cùng 1 giải diễn viên triển vọng khi bộ phim cảm động về gia đình này đã tạo nên cơn sốt, lấy đi nước mắt của bao khán giả, tạo thành nhiều “hot trend” trong xã hội. Tuy nhiên một phim rất “hot” khác là “Mùa cúc su si” của Hãng phim Truyền hình TPHCM chỉ đoạt bằng khen là điều đáng tiếc vì “Hoa hồng trên ngực trái” của VFC không hề hơn nếu không muốn nói là không gây cảm xúc bằng.
Ở 2 mảng phim tài liệu và khoa học, một số phim chiến thắng ở Liên hoan phim quốc gia 2018 lại được vinh danh như “Chư Tan Kra” (CDV - Đạo diễn Vũ Minh Phương - Điện ảnh Quân đội Nhân dân), “Cuộc chiến chống SARS” (CDV - Đạo diễn: Lưu Ngọc Ánh - Ban Khoa giáo Đài Truyền hình Việt Nam)…
Đáng tiếc là phim ngắn lại không có vàng khi phong trào làm phim nở rộ trong giới trẻ và một số cái tên xuất sắc có vẻ chưa “mặn mà” lắm với giải. Cũng như mảng Công trình nghiên cứu lý luận phê bình điện ảnh một lần nữa lại thiếu vắng CDV như mấy năm gần đây, cho thấy điện ảnh Việt đang thiếu những cây bút lý luận phê bình sắc sảo, đủ tài định hướng cho con đường đi của điện ảnh Việt hôm nay.
Những CDV, CDB và bằng khen đã được trao, giá trị của nhiều tác phẩm đã được khẳng định không chỉ bởi những ban giám khảo chuyên môn, nhà nghề mà còn bởi công chúng khi đã được phát sóng, ra rạp. Tuy nhiên, vẫn chưa thấy có tác phẩm nào làm giàu có thêm ngôn ngữ điện ảnh với cách kể chuyện mới cũng mang đến niềm tin về sự hội nhập quốc tế, đủ sức tham gia thi đấu sòng phẳng tại các Liên hoan phim quốc tế uy tín trên thế giới...