Ngày 28.4, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai cho biết, Hội đồng di sản văn hóa quốc gia do Giáo sư-Tiến sĩ khoa học Lưu Trần Tiêu-Chủ tịch hội đồng làm trưởng đoàn đã đi khảo sát thực tế một số di tích tại Gia Lai.
Sau khảo sát thực tế, đoàn làm việc với UBND tỉnh về thực hiện khuyến nghị của UNESCO đối với “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”-di sản phi vật thể đại diện của nhân loại; công tác bảo vệ và phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt và bảo vật quốc gia.
Theo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai, về di sản văn hoá vật thể, đến nay toàn tỉnh có 33 di tích, cụm di tích đã được xếp hạng, gồm: 1 quần thể với 9 cụm di tích được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt (quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo, xếp hạng năm 2022).
Gia Lai có 3 di sản được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia, gồm: Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên, Sử thi của người Ba Na (các huyện Đak Đoa, Đak Pơ, Kbang, Kông Chro), Lễ Cầu mưa của Yang Pơtao Apui (Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện).
Tại thị xã An Khê, kết quả khai quật khảo cổ đã phát hiện nhiều hiện vật có giá trị quan trọng, có niên đại khoảng 80 vạn năm cách ngày nay. Điển hình là bộ rìu tay sơ kỳ Đá cũ An Khê là bằng chứng sinh động về văn hoá của cộng đồng cư dân sơ kỳ Đá cũ cách đây khoảng 80 vạn năm trên đất Gia Lai, và cũng là mốc mở đầu của lịch sử Việt Nam.
Những di vật văn hoá khảo cổ kỹ nghệ An Khê thuộc di tích Rộc Tưng - Gò Đá đã bổ sung vào bản đồ sơ kỳ Đá cũ của thế giới và con đường hình thành văn hoá đầu tiên của nhân loại.
Ở xã Tân An, huyện Đak Pơ có bia đá Champa. Ngành chức năng Gia Lai đã mời chuyên gia EFEO đến đọc, dịch. Nội dung văn này cho biết thuộc thời kỳ Vương quốc Champa thế kỉ 15, giúp hiểu biết thêm về một giai đoạn lịch sử văn hoá của địa phương, Tây Nguyên.
Theo ông Trần Ngọc Nhung – Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai, địa phương đến nay không có Ban Quản lý di tích hay Trung tâm Bảo tồn di tích. Trước năm 2018, toàn bộ công việc lập hồ sơ khoa học di tích được giao cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai.
“Ngoài ra, chế độ, chính sách đãi ngộ đối với nghệ nhân lĩnh vực di sản văn hoá chưa đảm bảo cho việc phát huy khả năng thực sự của họ. Bởi hầu hết nghệ nhân ưu tú của Gia Lai đều đã lớn tuổi, một số đã mất nên việc lưu giữ, truyền dạy di sản đứng trước một khó khăn lớn.
Nghệ nhân mất đi mang theo di sản văn hoá phi vật thể mà họ nắm giữ, phần đa giới trẻ ngày nay lại hạn chế trong việc tiếp nối truyền thống văn hoá của dân tộc là một nguyên nhân dẫn đến sự mai một của những di sản này”, ông Nhung nói.